به گزارش پایگاه خبری عصر نمایشگاه شرکت سهامی نمایشگاه های بین المللی ایران در بهمن ماه سال گذشته با انتشار فراخوان مسابقه طراحی پاویون ایران در اکسپو 2020 دوبی، 30 رزومه از مهندسین مشاور و دفاتر معماری دریافت کرد. از این میان با ارزیابی کیفی صورت گرفته ی مشاورین به منظور حضور در مسابقه، 10 شرکت برای طراحی این پاویون انتخاب شدند که در نهایت از میان این ده شرکت طرح ارائه شده توسط شرکت مهندسین مشاور تغییر روند طرح (گروه طراحی شیفت)  به عنوان طرح نهایی جهت ساخت انتخاب شد. در شماره  37 مجله نمایشگاه گفت وگویی  با نشید نبیان و رامبد ایلخانی مدیران شرکت تغییر روند طرح انجام شد  که در ادامه می خوانید.

برای سوال اول لطفا معرفی مختصری از فعالیت های خود و شرکت مهندسین مشاور تغییر روند طرح برای خوانندگان داشته باشید.
نشید نبیان: من فارغ التحصیل  فوق لیسانس رشته معماری از دانشگاه ملی (دانشگاه شهید بهشتی) هستم. همچنین فوق لیسانس شهرسازی از دانشگاه تورنتو دارم. دکتری طراحی خود را از دانشگاه هاروارد گرفته ام و یک دوره ی پست دکتری دوساله نیز در زمینه طراحی شهرهای هوشمند در دانشگاه ام آی تی گذرانده ام. از سال 2008 در دانشگاه تورنتو در مقطع فوق لیسانس تدریس کردم و سابقه تدریس در دانشگاه های ام آی تی ، رایس، و نورث ایسترن و هاروارد  را نیز دارم.  

رامبد ایلخانی: من فارغ التحصیل  فوق لیسانس رشته معماری از دانشگاه ملی (دانشگاه شهید بهشتی) در سال 1377 هستم و از سال 1381 با تاسیس مشاور درگیر کار حرفه ای معماری  هستیم.

نبیان: البته ما به جز این دفتر یک بخش تحقیق و توسعه نیز داریم که به صورت فیزیکی از محل این دفتر جدا کرده ایم و با عنوان مرکز نوآوری های شهری تهران فعالیت می کند و در آن با معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری آقای دکتر ستاری و بنیاد نخبگان همکاری می کنیم. در آنجا ما کلاس های آموزشی بدون هزینه در حوزه طراحی شهری خدمات هوشمند و معماری  برگزار می کنیم و در واقع زکات علم خود را در آنجا پرداخت می کنیم.

طرح شما به عنوان طرح منتخب برای ساخت در اکسپو میلان انتخاب شده است. لطفا از روند این انتخاب توضیحاتی بفرمایید.
نبیان: در واقع این اولین مسابقه طراحی درباره اکسپو بود که در آن شرکت کردیم و تا قبل از آن درگیر غرفه ایران در نمایشگاه بینال ونیز بودیم و طراحی آن غرفه  در دفتر ما انجام شد. دلیل شرکت ما در مسابقه طراحی پاویون ایران در اکسپو 2020 هم این بود که می دانستیم دوستان مسئول در وزارت راه در این دوره مشاور شرکت سهامی هستند و دوره مدیریت دکتر آخوندی از نظر من دوره خوبی در وزارت راه  بود به این دلیل که هر سه مشاور ایشان یعنی دکتر مظاهریان ، دکتر حناچی و دکتر ایزدی معمار بودند و این اولین بار بود که بعد از انقلاب شاهد چنین اتفاقی بودیم. بنابراین دغدغه کیفیت فضایی یک دغدغه جدی بود و ما زمانی که متوجه شدیم این دوستان درگیر این پروژه هستند به پروژه اعتماد کردیم و تصمیم گرفتیم در ان شرکت کنیم. نکته قابل ذکر دیگر این بود که در فراخوان اولیه شرکت سهامی برای طرح ها وجه کیفی مشاورین نیز لحاظ شده بود و فقط داشتن رتبه ی صلاحیت خدمات مشاور و یا اصطلاحا گرید در آن لحاظ نشده بود و ما احساس کردیم دغدغه کیفیت به صورت جدی در این دوره مطرح است چرا که داشتن جوایز ملی و بین المللی نیز جزو معیارهای انتخاب مشاورین بود. ازطرف دیگر هیات داروان انتخاب شده نیز بسیار باتجربه و قابل اعتماد بودند.

ایلخانی: محتوی اصلی ما هم با توجه به شعار اکسپو مقاومت ایرانیان در مراحل و دوران های تاریخی مختلف و در مقابله با جنگ ها و دشواری های گوناگون بود و می توان گفت ما یک تمدن تاب آور داریم . بعد از ارائه این پروپوزال ما به عنوان یکی از ده شرکت مهندس مشاوره انتخاب شدیم که میتوانستند پروپوزال طراحی خود را ارایه دهند.

نبیان: در واقع از تمام شرکت کنندگان خواسته شده بود ایده کلان را با توجه به شعار اکسپو در یک صفحه در کنار مدارک خود ارسال کنند. ما بر وجه تاب آوری فرهنگ ایرانی تمرکز کرده بودیم. یعنی وجه تاب آوری را در تاریخ  ایران در مدل های مختلف می بینید. به طول مثال ما قبل از اقتصاد نفتی همیشه مشکل آب داشته ایم و فلات ایران  فلات سختی برای تولید تمدن بوده است ولی با این حال تمدن بزرگی در ان شکل گرفته است. ما روی جاده ابریشم هستیم و همیشه مورد طمع و تهاجم بوده ایم ولی با وجود تمام تهاجم ها و جنگ ها باقی مانده ایم. برای ما جذاب بود که چه اتفاقی رخ داده که آینده برای جامعه جهانی مهم شده است. شاید به این دلیل است که بسیار چالش برانگیز به نظر می رسد. همیشه اکسپو ها عرصه ای بوده اند  چالش های جامعه جهانی در آنها عرضه شده و ملت های مختلف راه حل های خود را برای مقابله با این چالش ها ارائه کرده اند. حال ایرانیان همیشه در چالش بوده اند. بنابراین، احساس کردیم ما باید جعبه ابزار تمدنی که از طریق آن چالش های مختلف در دوران های مختلف را از سر گذرانده ایم در اکسپو عرضه کنیم.
و به نظر ما این جعبه ابزار در ابتدا با تاب آوری در فرهنگ و تمدن ایران ارتباط دارد. زبان ما با تاب آوری هنوز زنده است. فرهنگ ما با تاب آوری فرهنگ های مهاجم  را ازآن خود سازی می کند. اقتصاد و ژئوپولیتیک ما هم همیشه تاب آور بوده است. ما فکر کردیم که می توان بخشی از این جعبه ابزار را شناسایی کرد و در پاویون ایران در اکسپو 2020 دوبی که دغدغه آن چالش های آینده و ساختن آینده ای بهتر است، ما هم این آورده را روی میز بگذاریم که با پیشینه ی خود در گذر از بحران ها می توانیم این تجربیات را به جامعه جهانی منتقل کنیم.

ایلخانی: درواقع مفاهیم محتوایی نیز در انتخاب طرح نهایی برای ساخت تاثیرگذار بود. سه طرح معماری توسط هیئت داوران انتخاب شدند و از آنها دعوت شد تا محتوی مورد نظر خود برای ارائه در کالبد معماری را بیشتر توضیح دهند. این اولین تجربه ما از حضور در یک مسابقه بینا رشته ای نیز بود. بنابراین ما با تشکیل یک تیم با حضور جامعه شناس و متخصص مردم شناسی طراحی ، هنرمند، منتقد هنری، طراح صنعتی و چند معمار طرح نهایی خود را ارائه کردیم که در نهایت به این موفقیت دست پیدا کردیم. حتی می توان گفت زمانی که ما اولین جلسات تبادل فکری که با این گروه درباره کالبد پروژه صحبت می کردیم هنوز خطی برای معماری کار کشیده نشده بود. این یک کار گروهی بود و از ابتدا همه ی اعضای گروه ایده پردازی ها را شروع کردند و در دفتر ما این پروژه نهایی شد.

این روزها مشغول انجام چه فعالیتی در زمینه اکسپو هستید؟
ایلخانی: از زمانی که محتوی پروژه مورد توافق ما و گروه کارفرمایی قرار گرفت، در حال گسترش طرح و انجام تغییراتی بر اساس نظر کارفرما هستیم. برخی اندازه ها تدقیق شده اند و برخی فضاها و ترتیب صحنه هایی که مخاطب با آنها مواجه خواهد شد در تعامل با مجموعه نمایشگاه ها مورد بازبینی مجدد قرار گرفت که محتوی یک تداوم منطقی داشته باشد. طبق قوانین اکسپو ما طراح پاویون هستیم و پروژه باید توسط یک معمار صاحب امضای محلی که در دوبی ثبت شده باشد ساخته شود. در واقع این روزها ما در تعامل با شرکت سهامی نمایشگاه برای  تهیه ی مدارک اولیه ی طراحی جهت ارایه به معمار صاحب امضای محلی و پیمانکار ساخت پروژه، پس از انجام مراحل قانونی این انتخاب ها هستیم.

در زمینه محتوی چه اندازه پیشنهادات شما اجرایی خواهد شد؟
نبیان: پروژه ما 10 پاکت فضایی مستقل است که مسیر پیشنهادی ما برای بازدید کننده که در ابتدا وارد بخش اطلاعات می شوید که اطلاعات اولیه  به شما در قالب مدیای صوتی و تصویری و  بروشور ها داده می شود. سپس وارد گالری هنری می شوید که پیشنهاد ما برای گالری هنری مینیاتور معاصر بوده است. بعد شما وارد یک گالری نیمه باز خواهید شد که روایتی از خط و زبان فارسی خواهد داشت. محتوی این دو بخش از طرف آقای فرهاد فزونی پیشنهاد شده است. بعد از آن وارد فضایی به نام تماشاخانه خواهید شد که ایده آن عملا برگرفته از شهرفرنگ های قدیم گرفته شده است و در آنها به طور زنده مکان های تاریخی وتوریستی مختلف در شهرهای ایران با استفاده از دوربین های نصب شده قابل مشاهده است. پتانسیل توریسم فرهنگی ایران در این بخش به خوبی معرفی می شود. بعد از این فضا وارد یک میدان گاه عمومی می شویم. پاکت بعد فضایی است که ما نام جعبه زعفران به آن داده ایم. در جامعه بین الملل زعفران، فرش، خاویار، پسته هنوز هم نام ایران را تداعی می کنند و در این جعبه اطلاعاتی درباره زعفران داده می شود. در پاکت فضایی بعدی با نام چای خانه و شربت خانه امکان پذیرایی از بازدید کنندگان با چای و دمنوش های گیاهی ایران پیش بینی شده است. محتوی ما در این پاکت سبک زندگی معاصرایرانی به صورت اسلاید شو های دیجیتال برای دادن یک تصویر واقعی از زندگی روزمره ایرانی ها برای پاک کردن تصویر منفی رسانه های جهان از ایران است. بعد از چایخانه وارد رستوران می شوید که رابطه مستقیم صوتی و تصویری با یک رستوران سنتی در ایران نیز برای آن پیشنهاد شده است. بعد از آن وارد فضایی نیمه باز می شویم که فضای رویداد های هنری مانند رقص های سنتی و نمایش های مختلف است. پیشنهاد مشخصی که تیم ما در این مورد داد توسط آقای اصغر دشتی یکی از اعضای ایده پرداز تیم ما بود.
ایشان برروی معاصر سازی هنرهای آیینی فعالیت دارند و پیشنهاد ایشان این بود که ما نه تنها داستان های فولکلور خودمان را بلکه قصه های فولکلور کشورهای دیگر را نیز به ا سبک هنرهای آیینی ایرانی به نمایش درآوریم. این ایده ای بود که مطابق با شعار اکسپو یعنی پیوند ذهن ها نیز هست و بسیار مورد استقبال اعضای تیم قرار گرفت و ما امیدوار هستیم که شرکت سهامی نمایشگاه به عنوان کارفرما و تصمیم گیرنده نهایی با این هنرمندان برای اجرای این ایده ها وارد مذاکره شود. بعد از این بخش شما وارد یک سالن می شوید که گوشه هایی از تاریخ معاصر ایران شامل دست آورهای علمی و فناوری را از طریق محتوی چند رسانه ای در معرض دید بازدید کننده قرار می دهد. بعد از این فضا وارد بخش تجاری پاویون می شوید.  طبق قوانین اکسپو حدود 20 درصد مساحت پاویون می تواند کاربری تجاری داشته باشد. در انتهای مسیر نیز یک دار قالی که نماد پاویون ایران در اکسپوهای پیشین بوده  جانمایی شده و بازدید کنندگان می توانند چند گره به یادگار برآن بزنند. ما با دوستان در شرکت سهامی نمایشگاه ها تعامل خوبی داریم و همواره گفته ایم که با تمام توان با متولیان تولید محتوی همکاری خواهیم کرد و نیازهای فضایی را برای فعالیت ایشان طراحی خواهیم کرد.
چند طرح دیگر نیز ما در مسابقه ارائه کردیم که امیدوار هستیم محقق شود. یکی از آنها ارتباط مستقیم و زنده دیجیتالی پاویون با ایران است. فراموش نکنیم با تغییراتی که در نرخ دلار شاهد بوده ایم شاید خیلی از هموطنان امکان بازدید از اکسپو را نداشته باشند و به این وسیله بتوانند به صورت مجازی از پاویون ایران بازدید کنند. همچنین ما در این پروژه پاکت های فضایی را به صورت مدولار طراحی کرده ایم که بخش عمده آن قابل بازگرداندن به ایران باشد.

ایلخانی: ببینید اکسپوها توانایی ملت ها را نشان می دهند. این که یک ملت چه  توانایی ها و تجربیاتی دارند و چگونه می تواند در آینده جهان نقش داشته باشد. ما در پیشنهادات و طرح های خود سعی  کرده ایم که تمام فعالیت های اکسپو اعم از فعالیت های اقتصادی توسط هنرمندانی انجام شود که به زبان اکسپو و زبان ارائه و عرضه محصول در استاندارد های بین المللی آشنایی دارند. به نظر من به تمام فعالیت های اکسپو باید به عنوان امر خلاقه دیده شود و از هنرمندان برای این کار کمک گرفته شود. نکته دیگر اینکه عرضه و ارائه خوب یکی از توانمندی های یک ملت و ارائه یک تصویر معتبر از یک زاویه ی مناسب در اکسپو بسیار موثرتر از ارائه چندین موضوع به صورت ضعیف و ناقص خواهد بود.

نبیان: مثلا یکی از این تم های اصلی که ما پیشنهاد کردیم قدرت نرم ما ایرانیان بود.  ملت ایران دارای یک قدرت نرم در مقابل قدرت سخت است.  به طور مثال ما حمله مغول را ایرانیزه کردیم و این ها یعنی تصرف جوهری. علت اینکه نام شهرزاد را هم برای طرح خود انتخاب کردیم این بوده که شهرزاد با قدرت نرم داستان گویی و روایت کردن، سیاست و متبادرا خشونت را برای هزارویک شب به تعویق می اندازد. چانه زنی و تصرف جوهری مشخصه فرهنگ ماست.

ایلخانی: بزرگترین نگرانی من این است که در پاویون ایران به لحاظ محتوایی وحدت رویه نباشد و از هر دری سخنی گفته شود. اینکه همه نهاد ها و وزارت خانه ها درگیر تولید محتوی پاویون شوند و یکدستی محتوایی در پاویون ایران وجود نداشته باشد. یعنی موضوع محتوای اکسپو باید با کالبد اکسپو همخوان باشد و نمی توان این دو را از هم جدا کرد.