به گزارش پایگاه خبری «عصر نمایشگاه»، درباره نمایشگاه تبریز و وضعیت صنعت نمایشگاهی کشور با حبیب ماهوتی، مدیرعامل شرکت نمایشگاه بین‌المللی تبریز گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.

جناب آقای ماهوتی، در ابتدا لطفا درباره آشنایی‌تان با صنعت نمایشگاهی توضیح بفرمایید.
در سال 1368 زمانی که جنگ پایان یافته بود و مردم، دولت و صاحبان صنایع دنبال این بودند که تولیدات خود را نشان دهند و عرضه کنند، ما نمایشگاهی را در ارزروم ترکیه ترتیب دادیم. البته در آن زمان برگزاری چنین نمایشگاهی بسیار سخت بود، چون مثلا نمی‌توانستیم بیش از 300 دلار با خود بیرون ببریم. با این همه در آن سال برنامه‌ریزی کردیم تا نمایشگاهی کوچک در ارزروم ترکیه برگزار کنیم. نام این نمایشگاه، «معرفی توانمندی‌های استان آذربایجان در ارزروم» بود. طبیعی بود که در آن نمایشگاه من هم قصد داشتم به معرفی تولیدات شرکت خودم بپردازم‌ اما پیش از حرکت اتوبوس حامل صاحبان صنایع، آقای منصور شکری، مدیر‌کل صنایع استان آذربایجان وارد اتوبوس شد و مسئولیت نمایشگاه را بر عهده من گذاشت. آقای شکری به حاضران گفت که مسئولیت کارها بر عهده ماهوتی است. در آنجا من رسما مدیر نمایشگاه توانمندی‌های استان آذربایجان در ارزروم ترکیه شدم. خوشبختانه نمایشگاه به خوبی اداره و برگزار شد. در این نمایشگاه از ارومیه نیز دعوت شد و به این ترتیب، نمایشگاه آذربایجان شرقی و غربی را در محل نمایشگاه‌های ارزروم ترکیه برگزار کردیم.
آیا در آن دوره نمایشگاه خارجی دیگری هم برگزار کردید؟
بله. در سال 1369 که هم‌زمان با فروپاشی شوروی بود، تصمیم گرفتیم نمایشگاهی در باکو برگزار کنیم. این تصمیم اجرا و نمایشگاه خوبی در ورزشگاه باغشهر باکو برگزار شد که فکر می‌کنم هنوز نمونه آن را کسی نتوانسته برگزار کند. ما حدود 650 واحد از سراسر کشور را همراه بردیم و نمایشگاه اختصاصی ایران را برگزار کردیم. این نمایشگاه دستاوردهای خوبی به همراه داشت. پس از آن، با توجه به اینکه در سال 1364 هیات امنای نمایشگاه با هدف تاسیس یک محل دائمی نمایشگاهی، در اتاق بازرگانی تشکیل شده بود، در سال 1368 شرکت نمایشگاه بین‌المللی تبریز تاسیس شد که در این زمینه صاحبان صنایع استان همکاری خوبی داشتند و من هم به سهم خودم همکاری کردم. در آن زمان به عنوان عضو هیات مدیره شرکت انتخاب شدم تا اینکه در سال 1372 به عنوان مدیرعامل نمایشگاه برگزیده شدم. در شهریور 1372 دست به برنامه‌ریزی زدیم و در نیمه اول سال 1373 در زمینی که به تاسیس نمایشگاه اختصاص یافته بود، با چند سالن و 11 هزار متر مربع محوطه رسما نمایشگاه بین‌المللی تبریز به دست آقای دکتر حبیبی معاون اول ریاست جمهوری وقت افتتاح شد. در آن زمان هیچ‌یک از استان‌های کشور چنین نمایشگاهی نداشتند و چند سال پس از آن اقدام به تاسیس نمایشگاه کردند. البته الحمدلله امروز بیش از 27 نمایشگاه در سراسر کشور داریم و صنعت نمایشگاهی ما پیشرفت خوبی داشته است؛ طی سال‌های اخیر غرفه‌گذاران و شرکت‌های غرفه‌سازی خوبی شکل گرفتند. ما همچنین برگزارکنندگان خوبی داریم که قادر هستند شرکت‌های خارجی را به کشور بیاورند. بنابراین می‌توانیم ادعا کنیم که امروز دارای صنعت نمایشگاهی هستیم.
اگر بخواهیم توصیفی از صنعت نمایشگاهی داشته باشیم، آن توصیف چگونه خواهد بود؟
صنت نمایشگاهی یک صنعت پول‌ساز است؛ صنعتی است که اگر در هر کشوری به خوبی پرورش داده شود، می‌تواند درآمدزایی خوبی داشته باشد تا جایی که اگر آلمان و چند کشور اروپایی یا حتی دوبی را در نظر بگیرید، می‌بینید که به درآمد خیلی خوبی از این رهگذر دست یافته‌اند، به طوری که نیاز چندانی به استخراج نفت و معادن و اینگونه چیزها ندارند. البته امروزه گفته می‌شود که دنیای مجازی می‌خواهد جای نمایشگاه را بگیرد ولی به نظر من دنیای مجازی به هیچ وجه نمی‌تواند جایگزین نمایشگاه‌های عینی در شهرها و استان‌های ما شود.
بیشتر شهرهای ایران دارای سایت نمایشگاهی هستند، نظر شما در این باره چیست؟
تعدد نمایشگاه‌ها یک معضل است که باید به دقت مورد توجه قرار گیرد. در حال حاضر سرمایه‌های خوبی در این نمایشگاه‌ها وجود دارد ولی متاسفانه بلااستفاده مانده‌اند. باید پس از برگزاری هر نمایشگاه برنامه‌ریزی صورت بگیرد، باید ببینیم این نمایشگاه چه فایده‌ای داشته، آیا برگزارکننده سود برده است، آیا مشارکت‌کننده و بازدیدکننده سود برده‌اند. همچنین باید دید کدام یک از اینها به منافع بیشتری دست یافته است.
تاثیر نمایشگاه بین‌المللی تبریز بر استان چه بوده است؟
تاثیر بسیار خوبی داشته است. زمانی که نمایشگاه تبریز شروع به کار کرد، حدود 780 واحد تولیدی در استان فعالیت می‌کردند اما امروز این رقم به بیش از 9 هزار واحد تولیدی افزایش یافته است. به جرات می‌توانم بگویم که بیش از 40 درصد از این واحدها به دلیل وجود نمایشگاه بین‌المللی تبریز شکل گرفته‌اند. مثلا عده‌ای بودند که می‌آمدند و از نمایشگاه بازدید می‌کردند و پس از آن تفکر راه‌اندازی یک کسب و کار در ذهن آنها شکل می‌گرفت. این افراد پولی داشتند که یا در بانک بود یا به صورت دیگر پس‌انداز شده بود. پس از بازدید از نمایشگاه آنها به فکر می‌افتادند که تولیدکننده شوند چون می‌خواستند پول‌شان را به گردش درآورند و از آن درآمد حلال کسب کنند. از این موارد من زیاد سراغ دارم. بسیاری از این افراد به ما مراجعه می‌کردند و در زمینه خرید ماشین‌آلات و موارد دیگر مشاوره می‌گرفتند. به همین دلیل بخشی از شکوفایی استان را می‌توان به وجود نمایشگاه بین‌المللی تبریز نسبت داد. از سوی دیگر، نمایشگاه‌هایی که در هر استان کشور برگزار می‌شوند، در هر صورت گردشگرانی را به آن استان جذب می‌کنند. در واقع گردشگری نمایشگاهی امروزه به صنعتی تبدیل شده است و مبالغ خیلی بالایی سودآوری دارد. اگر این قضیه مدیریت و هدایت شود، منافع زیادی برای کشور به همراه خواهد داشت. ما در تبریز می‌گوییم توریسم صنعتی. ما هر سال بیش از 250 هزار توریست صنعتی داریم که نمایشگاه بین‌المللی تبریز پذیرای آنها‌ست. 60 نمایشگاه در تبریز برگزار می‌شود که نیمی از آنها بسیار قوی و نمایشگاه مرجع برای کشور هستند، مثل نمایشگاه مصالح ساختمانی و نمایشگاه خودرو که تبدیل به نمایشگاه‌های مرجع شده‌اند. البته ما برای اینها هیچ تبلیغی نمی‌کنیم. برای بازدید از این نمایشگاه‌ها، توریست‌های صنعتی به تبریز می‌آیند، خب به هر حال اینها هزینه‌ای برای فرودگاه می‌دهند، برای رفت و آمد و اقامت در هتل هزینه می‌دهند. به همین دلیل من معتقدم، صنعت نمایشگاهی اگر بالاتر از صنعت نفت نباشد، هم‌ردیف آن می‌تواند درآمد داشته باشد. ببینید کشوری مثل آلمان از این رهگذر به منافعی دست یافته است. ما هم می‌توانیم به چنین منافعی دست پیدا کنیم اما باید به درستی آن را مدیریت کنیم. اینکه در هر استانی تمام نمایشگاه‌های ما تبدیل به نمایشگاه مبلمان یا نمایشگاه فروش شود، درست نیست. اشکالی ندارد نمایشگاه مبلمان برگزار شود اما در کنار آن باید کسی که مبلمان را می‌سازد نیز حضور داشته باشد؛ ماشین‌آلات سازنده مبلمان و صنایع وابسته هم نمایش داده شوند. در این صورت اشکالی ندارد که کسی مبل هم بخرد. ولی جای مبل‌ساز در مغازه است. نمایشگاه محل نشان دادن ساخته‌هاست نه فروش آنها. ما ارتباط سازندگان را با مشتری ایجاد می‌کنیم. در واقع ما پل‌های ارتباطی را می‌سازیم و نشان‌دهنده تکنولوژی روز دنیا هستیم. همچنین نمایشگاه محل رقابت بین سازندگان (چه داخلی و چه خارجی) است. آنها در نمایشگاه محصولات یکدیگر را می‌بینند و با دانش و تکنولوژی هم آشنا می‌شوند و از این طریق رشد می‌کنند.
از ویژگی‌های مهم نمایشگاه تبریز به چه نکاتی می‌توانید اشاره کنید؟
ما تنها نمایشگاهی هستیم که 2 بار نمایشگاه های‌تک را در تبریز برگزار کرده‌ایم، یعنی نمایشگاه صنایع پیشرفته و نوین و شرکت‌های دانش‌بنیان. امسال ما دومین نمایشگاه از این دست را به خوبی و پربار و باشکوه برگزار کردیم. در این میان، نمایشگاه بین‌المللی تبریز فن بازار دائمی صنایع پیشرفته و نوین را نیز به مجموعه فعالیت‌های خود اضافه کرد که محلی برای آن اختصاص داده شد و هیات امنایی برایش تشکیل دادیم. به این ترتیب در حال حاضر دانشی که در دانشگاه‌ها بر اساس تحقیقات اساتید و دانشجویان به وجود می‌آید، ما آن را تبدیل به دانش یا صنعتی تجاری می‌کنیم. به بیان دیگر «تجاری‌سازی» می‌کنیم. اگرچه این برنامه حدود یک ماه است که آغاز شده اما در همین مدت نزدیک به 900 طرح به دست ما رسیده است؛ طرح‌هایی که قابل اجرا هستند و قصد داریم به سرعت آنها را اجرایی کنیم. این است که می‌گوییم نمایشگاه محلی برای به وجود آوردن تکنولوژی‌های جدید است. به همین دلیل نمایشگاه‌ها باید رشد کنند و موانع رشد آنها برطرف شود. هر چند متاسفانه در کشور ما فکری برای رفع این موانع نمی‌شود. مالیات ما سنگین است؛ هزینه برق خیلی زیاد است و در واقع تعرفه ما نه صنعتی است، نه تجاری و نه خانگی بلکه کلمه «سایر» را به آن داده‌اند. برای سالن‌ها عوارض تجاری می‌پردازیم. به بیان دیگر هزینه‌های سنگینی داریم. به همین دلیل در حال حاضر ساختن یک نمایشگاه جدید دیگر مقرون‌به‌صرفه نیست.
چه انتظاری در این زمینه دارید؟چه کسی باید اقدام کند؟
انتظار این است که دولت دست به اقدام بزند. ما به دنبال آن هستیم که تبدیل مقوله نمایشگاه به «صنعت» از سوی دولت مورد تصویب قرار بگیرد. کارهایی هم از طریق سازمان توسعه تجارت انجام شده است و مسئولان این سازمان زحمات زیادی در این زمینه کشیده‌اند. امیدواریم که این اتفاق هر چه زودتر رخ دهد و ما جشن صنعت نمایشگاهی را در کشور برگزار کنیم. باید تاکید کنم، ما چیزی از دوبی یا ابوظبی کم نداریم. برای این صنعت ما همه چیز داریم. حتی اگر بررسی شود، ممکن است ببینید که برخی مدیران نمایشگاهی در دوبی یا ابوظبی در واقع ایرانی هستند. در کشورهای دیگر هم این موضوع به چشم می‌خورد. اما متاسفانه برای برگزاری یک نمایشگاه در خود مرکز نمایشگاهی تهران مشکل داریم. نه سالن استاندارد داریم و نه زمان استاندارد؛ مشکل ترافیک هم وجود دارد که هنوز حل نشده است.
تصویب لایحه یا قانون «صنعت نمایشگاهی» چه سودی دارد؟
این اتفاق تحولات بزرگی به همراه خواهد داشت. مثلا صنعت نمایشگاهی دارای عوارض و مالیات مخصوص به خود می‌شود. دیگر برای ساختن سالن‌های جدید نیازی به پرداخت هزینه‌های کلان به شهرداری نخواهد بود. هزینه‌هایی مثل برق کاهش خواهد یافت و به بیان دیگر، زیرساخت‌های تاسیس یک نمایشگاه جدید به‌راحتی فراهم خواهد شد. هرچند منظور من این نیست که همه شهرها بیایند و نمایشگاه بسازند. البته هر استانی حق دارد برای خود یک نمایشگاه داشته باشد اما ضرورتا لازم نیست این نمایشگاه یک نمایشگاه بین‌المللی باشد. تاسیس یک نمایشگاه بین‌المللی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و جدی است؛ چنین نمایشگاهی نیازمند فرودگاه، هتل، راه‌های دسترسی آسان و بسیاری چیزهای دیگر است. اما می‌بینیم که بدون داشتن این زیرساخت‌ها و امکانات، در برخی استان‌ها با داشتن چند سوله و برگزاری یکی دو نمایشگاه می‌گویند ما شرکت بین‌المللی نمایشگاه داریم. این درست نیست. در برخی موارد وقتی در خارج از ایران مذاکره می‌کنیم، با تعجب به ما می‌گویند چند شرکت بین‌المللی نمایشگاه در کشورتان دارید.
با ارتباطی که بین صنعت نمایشگاهی، اقتصاد، تجارت و صنعت به معنای عام وجود دارد، چشم‌انداز صنعت نمایشگاهی ایران را چگونه می‌بینید؟
در حال حاضر فعالیت‌های نمایشگاهی بیشتر به خاطر سود است. در ایران خیلی‌ها به حداقل سود قانع نیستند. البته عده‌ای هم هستند که با سود اندک یا صفر هم کار می‌کنند. ما در تبریز نمایشگاه‌های فرهنگی و بعضی نمایشگاه‌های دیگر را به همین شکل برگزار کرده‌ایم. مثلا همین نمایشگاه های‌تک را در نظر بگیرید. با وجود هزینه‌های سنگینی که متحمل شدیم، ما تمام سالن‌ها را به صورت رایگان به برگزاری این نمایشگاه اختصاص دادیم. این روش باید در همه جا به کار گرفته شود. در واقع به برگزاری بعضی نمایشگاه‌ها باید کمک کنیم. باید نمایشگاه‌هایی از این دست برگزار شوند تا فعالیت شرکت‌ها رونق بگیرد و به درآمدزایی برسند. آنگاه می‌توان هزینه برگزاری نمایشگاه و اجاره غرفه را از آنها گرفت.
آیا شرکت بین‌المللی نمایشگاه تبریز برنامه‌ای برای آینده دارد؟
متاسفانه در نمایشگاه بین‌المللی تبریز چند مشکل داریم که البته به دنبال حل آنها هستیم. به عنوان مثال، از سال 1380 تاکنون نتوانسته‌ایم در نمایشگاه آجر روی آجر بگذاریم.
یعنی در زمینه افزایش فضای نمایشگاه مشکل دارید؟
خیر. ما به قدر کافی زمین داریم. ما حدود 120 هکتار زمین داریم و به راحتی می‌توانیم فضای نمایشگاه را توسعه دهیم. مشکلات دیگری برای ما ایجاد شده است. مثلا سال 1364 زمینی به ما دادند و پس از 25 سال گفتند که اشتباه شده است. این وضعیت جلوی رشد نمایشگاه بین‌المللی تبریز را به طور کامل گرفته است. به هر حال مشکلات دیگری نیز به وجود آمد و پیشرفت نمایشگاهی در استان را مختل کرد و ما در تلاش هستیم تا آنها را رفع کنیم. امیدوار هستیم که با رفع این مشکلات، شعار اولیه را که می‌گفتیم «تبریز را به شهر نمایشگاهی ایران تبدیل می‌کنیم» در آینده بتوانیم بگوییم «تبریز را شهر نمایشگاهی خاورمیانه می‌کنیم».