به گزارش پایگاه خبری «عصر نمایشگاه»، در این شماره با هرمز مهبد، مدیرعامل این مجموعه درباره موضوعات مختلفی به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

- در ابتدا لطفا درباره هلدینگ تجارت فراسو اطلاعاتی را در اختیار خوانندگان ما قرار دهید.
«هلدینگ تجارت فراسو» متشکل از 3شرکت «دروازه تجارت فراسو»،  «گسترش تجارت فراسو» و «توسعه تجارت فراسو» است. علت انتخاب این نام‌ها به این دلیل بوده که ما صنعت نمایشگاهی و نمایشگاه‌ها را به عنوان دروازه‌ای برای گسترش و توسعه تجارت تولیدکنندگان و واردکنندگان به فراسوی مرزهای جغرافیایی کشورهای خود می‌شناسیم.
شرکت «دروازه تجارت فراسو»، دفتر شرکت نمایشگاه‌های فرانکفورت در ایران است و 3 کشور ایران، آذربایجان و عراق  تحت  نظارت این دفتر است. وظیفه  اصلی این دفتر، جمع‌آوری اطلاعات صنایع مختلف در درجه اول  و ارائه خدمات به غرفه‌گذاران و بازدیدکنندگان ایرانی، عراقی و آذربایجانی  در نمایشگاه‌هایی است که نمایشگاه فرانکفورت در سرتاسر دنیا برگزار می‌کند. شرکت «نمایشگاه فرانکفورت»، گسترده‌‌ترین مجری نمایشگاهی دنیاست و از نظر گردش مالی ‌جایگاه  دوم را در جهان دارد، ولی از نظر گستردگی جغرافیایی و گسترش نمایشگاه‌‌ها  در کشورهای مختلف، شماره یک دنیاست.
در عین حال شرکت «دروازه تجارت فراسو» صاحب امتیاز سایت اطلاع‌رسانی نمایشگاه‌های آلمان به نام «germanexhibitioncenter»  است. ما با همکاری  و مکاتبه‌ا‌ی که با سایت «AUMA»  به عنوان کمیسیون نمایشگاهی وزارت اقتصاد آلمان داشتیم، به این نتیجه رسیدیم که یک سری از نمایشگاه‌ها در ایران نماینده دارند، مثل فرانکفورت، نورنبرگ، مونیخ، کلن،‌هانوفر و... اما بعضا نمایشگاه‌های کوچکی هستند، در واقع مجریان و سایت‌دارانی هستند که مثلا یک نمایشگاه خوب را برگزار می‌کنند ولی توجیه اقتصادی ندارد که مثلا نماینده‌ای در ایران داشته باشند. چون مثلا 20عنوان نمایشگاهی برگزار می‌کند، فقط هم در داخل آلمان که خب حالا یکی نمایشگاه خوبی است، نمایشگاه جهانی نیست ولی  نمایشگاه اروپایی خوبی است. برای اینکه بتوانیم این نمایشگاه‌ها را به فعالان و تولیدکنندگان و متقاضیان معرفی کنیم، ایده ‌اولیه سایت «‌germanexhibitioncenter» شکل گرفت. با «‌AUMA» در میان گذاشتیم و با  استقبال آنها مواجه شدیم و این شد که  سایتی برای اطلاع‌‌رسانی تمامی نمایشگاه‌هایی که در کشور آلمان  برگزار می‌شود، ایجاد شد و در اوایل تیر ماه  نسخه جدید با فرمتی که «‌AUMA» اعلام کرده،  رونمایی خواهد شد.
شرکت «دروازه تجارت فراسو» همچنین با همکاری با شرکت «نمایشگاه‌های فرانکفورت»، نمایشگاه صنعت گوشت و فرآورده‌های گوشتی و صنایع وابسته‌‌ ایران را با نام تجاری «میتکس» برگزار می‌کند که شعبه‌ای از نمایشگاه «‌IFFA» فرانکفورت است. نمایشگاه «‌IFFA» نمایشگاه شماره یک صنعت گوشت و فرآورده‌های گوشتی دنیاست که هر سه سال یک بار در شهر فرانکفورت برگزار می‌شود.
شرکت دوم ما شرکت «گسترش تجارت فراسو» است که نماینده شرکت نمایشگاه‌های نورنبرگ است؛ از نظر قراردادی یک پله پایین‌تر از قرارداد ما با فرانکفورت است. در فرانکفورت ما دفتر آنها هستیم،  ولی در خصوص نورنبرگ ما نماینده انحصاری آنها هستیم‌ که باز مجددا 3 کشور ایران، عراق و آذربایجان تحت نظارت «گسترش تجارت فراسو» هستند.
شرکت نمایشگاه‌های نورنبرگ  نسبت به بقیه‌‌ برگزارکننده‌های نمایشگاهی آلمان جایگاه ششم یا هفتم را در اختیار دارد و جوان‌تر هم محسوب می‌شود. اما نقطه عطف این شرکت نمایشگاهی این است که برگزارکننده موضوعات نوین در صنعت نمایشگاهی است. موضوعاتی  را که برگزار می‌کند، هیچ شرکت نمایشگاهی دیگری  برگزار نکرده و نمی‌کند. بنابراین، نمایشگاه‌هایی هستند که رشد خیلی زیادی دارند، بزرگ می‌شوند، جهانی می‌شوند و نمایشگاه‌های متفاوتی را برگزار می‌کنند. برای همین در دورنمای این شرکت نمایشگاهی ما این را می‌بینیم و از جمله اهداف خودشان هم هست که جزو 3 مجری بزرگ آلمان تا سال 2022 قرار بگیرند.
شرکت سوم هم که شرکت «توسعه تجارت فراسو» است، ارائه‌دهنده‌ کلیه خدمات نمایشگاهی  به غرفه‌گذاران و بازدیدکنندگان ایرانی، عراقی و آذربایجانی است. حالا چه در بحث اعزام غرفه‌گذار و بازدیدکننده‌ای که ما به خارج از ایران داریم و  چه در بحث غرفه‌گذاران ایرانی یا خارجی که در نمایشگاه «میتکس» شرکت می‌کنند. عمده فعالیت شرکت «توسعه تجارت فراسو» market research  و برگزاری جلسات تخصصی b2b در زمان نمایشگاه است.  بحث تحقیق بازار، بحثی است که سالیان سال برای  غرفه‌گذاران خارجی دارد انجام می‌شود. به این صورت که غرفه‌گذار قبل از اینکه وارد یک نمایشگاهی شود، می‌آید و تحقیقات میدانی  انجام می‌دهد، تحقیقات بازار انجام می‌دهد و بعد از اینکه با بازار آشنایی پیدا کرد، نمایشگاه را انتخاب می‌کند

- در این دو کشور دیگر چه فعالیتی انجام می‌دهید؟
جمع‌آوری اطلاعات و در حقیقت جذب غرفه‌گذار و بازدیدکننده عراقی و آذربایجانی انجام می‌شود. در باکو دفتر داریم و در عراق با دفاتر مختلف همکاری  می‌کنیم و آنها به عنوان نمایندگان ما در این کشور هستند.
 لطفا درباره پاویون‌های ایران که شرکت شما در نمایشگاه‌های خارجی برگزار می‌کند و دلیل رضایت مشتریان خود توضیح دهید.
ببینید، اول ‌توضیحی خدمت شما بدهم. صنعت نمایشگاهی، صنعت جذابی است. به مفهوم کلمه، صنعتی است که شما باید مشتری‌مدار باشید. به چه مفهوم؟ به این مفهوم که خب به عنوان یک فعال اقتصادی شما دارید روی صنعت نمایشگاهی فعالیت می‌کنید، حالا چه بحث اینکه غرفه‌گذار بازدیدکننده اعزام کنید چه نمایشگاه برگزار کنید، فرقی نمی‌کند؛ غرفه‌سازی بکنید یا هر چیز دیگر. مشتریان شما در نمایشگاه باید موفق بشوند تا ادامه حضور داشته باشید. در صورتی که در یک نمایشگاه موفق نشوند خب حضور پیدا نمی‌کنند. وقتی حضور پیدا نکنند، شما در کار خود، در رابطه با آن  نمایشگاه خاص موفق نبودید. بحث نمایشگاه مثل بحث مثلا فروختن جنس یا ارائه یک خدمات نیست. اگر نمایشگاه  برای یک غرفه‌گذار یا برای یک بازدیدکننده موفق نباشد، این مسئله در آن صنف پخش خواهد شد. در نتیجه آن نمایشگاه رو به اوفول می‌رود. نمایشگاه  زوال پیدا می‌کند. برای همین یک فعال صنعت نمایشگاهی تمام دغدغه‌اش این است که غرفه‌گذار و بازدیدکننده‌اش در آن نمایشگاه خاص موفق بشود. چرا؟ چون اگر غرفه‌گذار در آن نمایشگاه خاص موفق بشود،  در حقیقت موفقیت خود فعال صنعت نمایشگاهی رقم می‌خورد. این یک کلیت بود.
در رابطه با بحث پاویون؛ ببینید، دو  مفهوم داریم؛ یک پاویون کشوری داریم و یک غرفه گروهی داریم. ما برگزارکننده پاویون نیستیم چون پاویون زمانی اسمش مفهوم پیدا می‌کند که در حقیقت حمایت‌های بخش دولتی را داشته باشد و یارانه‌ای داده ‌شود. بخش دولتی حمایتی را انجام بدهد.  تا به این لحظه می‌توانم بگویم در  صد‌در‌صد غرفه‌های گروهی که برگزار شده، در نمایشگاه فرانکفورت یا نورنبرگ حتی یک ریال هم حمایت دولتی از غرفه‌گذارها و تولیدکننده‌ها صورت نگرفته است. برای همین خیر، ما برگزار‌کننده پاویون نیستیم. می‌شود اصطلاحا اسم joint stand  را برایش به کار برد. بله، ما زمانی که کارمان  را شروع کردیم بررسی اولیه‌ای انجام دادیم در سال 2010 و به این نتیجه رسیدیم که به هر حال حضور تولید‌کنندگان ایرانی در نمایشگاه‌های خارج از ایران آنچنان چشمگیر نیست. وقتی می‌گویم چشمگیر، دارم مقایسه می‌کنم با همین کشور همسایه یعنی ترکیه. ترکیه در ساده‌ترین نمایشگاه‌هایی که حضور دارد، پاویون‌های ملی کمتر از 1500  متر ندارد. شما کدام نمایشگاه را در ایران سراغ دارید که غرفه گروهی یا پاویون ملی  1500 متر داشته باشد؟ ترکیه در نمایشگاه «اتومکانیکای فرانکفورت» 4300 متر غرفه گروهی دارد‌ و یا آلمانی‌ها یا فرانسوی‌ها یا ایتالیایی‌ها و غیره. برای همین‌ حضور ایران به صورت چشمگیر نبوده و نیست.  برای همین ما بررسی کردیم و دیدیم که چرا ایرانی‌ها حضور ندارند. یک  مقداری برمی‌گشت به این قسمت که اطلاعات کافی نسبت به نمایشگاه‌های خارج از کشور ندارند. وقتی ما می‌گوییم مثلا نمایشگاهی در آلمان است، الزاما ذهنیتشان می‌رفت دنبال اینکه خب ما حرفی برای گفتن در آلمان نداریم. یا کالای ما قابلیت رقابت با کالای آلمانی  را ندارد. خب، این نشان‌دهنده ‌این است که اطلاعاتشان کافی نیست؛ چون نمایشگاهی که مثلا در آلمان دارد برگزار می‌شود، در فرانسه برگزار می‌شود، بازدیدکننده از کشورهای مختلفی دارد؛ بعضا تا 180 کشور دنیا بازدیدکننده آن نمایشگاه هستند. پس شما می‌توانید از طیف‌های مختلف مشتری‌های خود را  داشته باشید. یک مقدار‌ روی بحث اطلاع‌رسانی کار کردیم، وقتی که بحث غرفه‌ گروهی می‌شود و بحث  هم‌افزایی به وجود می‌آید. ‌خدا را شکر به‌تدریج  با خدماتی که داده شد، با اطلاعاتی که به آنها داده شد، مشارکت در نمایشگاه‌هایی که ما عهده‌دارشان هستیم، بیشتر و بیشتر شد.

- توصیه‌های کلی شما به شرکت‌های ایرانی جهت حضور در نمایشگاه‌های خارجی چیست؟
اولین توصیه‌ای که دارم بحث market research  است. ابتدا ببینید کجا می‌خواهید بروید یعنی ابتدا هدف  مشخص شود. به عنوان مثال،  نمایشگاهی وجود دارد به اسم «آمبینته» که یک شرکت ایرانی مدت زیادی است در آن مشارکت می‌کند و همواره در نمایشگاه بازدید‌کنندگان و مشتریان بالقوه‌ای را از کشور‌های هندوستان، بنگلادش و سریلانکا و... جذب می‌کند. در دل یک نمایشگاه جهانی این شرکت  بازار هدفش را پیدا کرده است و در این رویداد به‌صورت موفقیت‌آمیز مشارکت می‌کند. در نمایشگاه «آمبینته» هر زمان از کنار غرفه‌ این شرکت عبور کنیم، شاهد  برگزاری جلسات مذاکره و عقد قرارداد هستیم. دلیل این موفقیت چیست؟ تیم مدیریت این شرکت توانسته هدف‌گذاری مورد قبولی ‌داشته باشد. این موارد شامل‌ برآورد اولیه منطقی از محصولات، کیفیت بالای محصولات تولیدی، رقابتی‌بودن محصولات، قیمت تمام‌شده منطقی و شناخت مناسب از مخاطبانی است که این محصول می‌تواند داشته باشد. با این هدف‌گذاری برنامه مدونی طرح کرده و تصمیم به مشارکت در نمایشگاه گرفته است؛ این تصمیم توانسته در طولانی‌مدت تجارت خارجی این شرکت را گسترش دهد و بر وسعت آن بیفزاید.
در همین خصوص یک خاطره  جالب دارم، بعد از نمایشگاه «‌آمبینته» برای  نمایشگاه مواد غذایی ارگانیک  نورنبرگ «‌BIOFACH » آماده می‌شدیم، در ایستگاه قطار ساعت 11 شب مشغول صحبت با همکاران بودیم که توجه تعدادی هندی را جلب کردیم.  یکی از آنها نام همین تولید‌کننده را آورد و گفت من از مشتریان این شرکت هستم و یکی از اهدافم از بازدید از نمایشگاه «‌آمبینته» تمدید قرارداد با این شرکت است.
هدف من از این مثال اثبات اهمیت موضوع market research بود. برای مشارکت در یک نمایشگاه باید برنامه تعیین شده و مدون و بلندمدت داشت. متاسفانه در این سال‌ها شاهد بودیم که مشارکت‌کننده‌های ایرانی بدون برنامه در نمایشگاهی مشارکت می‌کنند و بعد از یک یا دو دوره جمع تولید‌کنندگان بین‌المللی را رها کرده و ادامه نمی‌دهند. دلیل این عدم موفقیت هم برآورده نشدن انتظاراتشان بوده است. چرا که آرمانی فکر می‌کنند و بدون برنامه‌ریزی مشخص و تحقیقات موثر بازار و هدف و شناخت مشتریان اقدام به مشارکت می‌کنند و توقع دارند یک باره قرارداد‌های میلیونی ببندند‌ که عملا امکان‌پذیر نیست. برای موفقیت در یک نمایشگاه باید سرمایه‌گذاری میان‌مدتی بین 3 تا 5 سال داشته باشند.
 دومین پیشنهاد هم باز به market research مربوط می‌شود. در دنیای امروز باید به طور کامل رقبا شناسایی شوند. امروز اطلاعات زیادی در دسترس هستند مانند کتاب‌های نمایشگاه‌ها‌‌، اطلاعات وب‌سایت‌های نمایشگاه و... باید قبل از مشارکت در رویداد شرکت‌های رقیب درجه کیفی محصولات آنها، بازه قیمتی محصولات مشابه محصول ما و... بررسی و اطلاعات مهم و اساسی کسب شود.
 پیشنهاد سوم استفاده از ابزار‌های نوین صنعت نمایشگاهی است. ابزار‌هایی نظیر «‌Matchmaking portal» و یا پرتال‌های ثبت قرار ملاقات. گذشت آن دورانی که غرفه گرفته می‌شد و غرفه‌دار منتظر می‌ماند تا مشتری به او مراجعه کند. در دنیای امروز از قبل قرارملاقات‌ها تنظیم می‌شود و طبق برنامه انجام می‌شود. اما متاسفانه مشارکت‌کننده‌های ایرانی از این ابزار‌های نوین استفاده نمی‌کنند. به عنوان مثال، این پرتال را در وب‌سایت نمایشگاه «میتکس» قراردادیم اما بعد از گذشت 2 دوره هیچ شرکت ایرانی از آن استفاده نکرد. تنها تعداد معدودی مشارکت‌کننده و بازدید‌کننده خارجی از آن استفاده کردند و به‌راحتی قرار‌های خود را ست کرده و بدون معطلی و با سرعت مذاکرات خود را انجام دادند.
 نکته چهارم استفاده از تبلیغات، المان‌ها و غرفه‌های مفهومی و مناسب است؛ جذاب‌کردن یک غرفه صرفا به غرفه‌سازی برنمی‌گردد، ساخت امارت‌های آنچنانی در نمایشگاه تضمین جذب بازدید‌کننده‌های زیاد در غرفه نیست.
این چهار مورد، از موارد اصلی مشارکت در نمایشگاه بین‌المللی است و فکر می‌کنم با توجه به این موارد نتیجه مناسب از مشارکت در نمایشگاه گرفته می‌شود.

- به نظر شما و به‌طور کلی چه  نقاط قوت و ضعفی  در صنعت نمایشگاهی ایران وجود دارد؟
صنعت نمایشگاهی ایران پارادوکسی از بخش‌های مختلفی است که هر کدام نقاط قوت و ضعف بیشماری دارند. مجموعه‌ای از سایت‌داران بخش دولتی، مجریان بخش خصوصی، نظارت دولتی، برگزاری نمایشگاه به اسم بخش خصوصی و... صنعت نمایشگاهی ایران بین خصوصی‌سازی یا اداره دولتی دست و پا می‌زند.
بدنه اصلی صنعت نمایشگاهی ایران، مجریان بخش خصوصی هستند. بارزترین ویژگی مثبت بخش خصوصی و برگزارکننده‌های ایرانی داشتن روحیه جنگجویی است. سالیان سال است که مجریان بخش خصوصی با تحریم، جنگ، مشکلات مختلف اقتصادی، رویارویی با بخش دولتی، دریافت مجوز برگزاری، سالن‌های مناسب، رجیستری بازدیدکنندها و... دست به گریبان هستند.
با تمام این مسائل ومشکلات بخش خصوصی تا حالا به بهترین شکلی توانسته است نمایشگاه‌ها را برگزار ‌کند وآنها را توسعه دهد. این ویژگی مبارزه از نظر من بارزترین ویژگی بخش خصوصی نمایشگاهی ایران است و واقعا تحسین‌برانگیزاست به طوری که به عنوان مثال اگر این مشکلات در صنعت نمایشگاهی آلمان وجود داشت، قطعا نابود می‌شدند و امروز چیزی به نام صنعت نمایشگاهی آلمان وجود نداشت.

- نقش انجمن برگزارکنندگان نمایشگاه‌های ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟
انجمن برگزارکنندگان نمایشگاه ایران دارای هیات مدیره موفقی است و در میان آنها نام‌های باسابقه و با‌تجربه‌ای به چشم می‌خورد. این دوستان برگزارکنندگان موفقی هم هستند یعنی علاوه ‌بر اینکه سابقه کار فراوانی دارند، موفقیت هم در رزومه کاری آنها وجود دارد. این افراد با توان نوید یک آینده روشن را به اعضای این انجمن می‌دهد‌ و امید داریم با ایجاد شرایط مناسب توسط این هیات مدیره همه اعضا بتوانند به اهدافی که برای کسب‌و‌کار خود در نظر گرفته‌اند، دست پیدا کنند.
 اما به عنوان یک عضو انجمن برگزارکنندگان، یک نقطه ضعفی را در انجمن می‌بینم که کم و بیش در همه اتحادیه‌ها و تشکل‌های کشور وجود دارد. در تشکل‌های بخش خصوصی اعضای کوچک هیچ نقشی ندارند، نه در تصمیم‌گیری و نه سیاستگذاری. در مواردی ممکن است اعضای کوچک راه‌حل‌هایی را ارائه دهند که به‌مراتب بهتر و موثر تر از راه‌حل‌های معمول باشد.   اما در کل با تجربه‌ای که در هیات مدیره‌‌  انجمن می‌بینم، بدون‌شک قدم‌های روبه‌رشد و روبه جلویی را خواهیم داشت.

- نقش بخش دولتی را در صنعت نمایشگاهی  چطور ارزیابی می‌کنید؟
نقش دولت در صنعت نمایشگاهی ایران اصلا مشخص نیست. فلسفه‌‌ حضور بخش دولتی در کنار بخش خصوصی چیست؟ اگر پاسخ نظارت باشد یک سری انتظارات از بخش دولتی به وجود می‌آید. اگر پاسخ حمایت باشد، انتظارات دیگری به وجود می‌آید که عملا هیچ‌کدام برآورده نمی‌شود. این اتفاق به طور کلی در کشور رخ می‌دهد و در تمام صنایع کشور بخش خصوصی با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند.

- درباره حضور شرکت‌های برگزارکننده‌‌ خارجی در ایران چه نظری دارید؟
من به عنوان کسی که هم مجری هستم و هم با برگزارکنندگان قوی و موفق خارجی کار می‌کنم، عرض می‌کنم اگر حضور مجریان خارجی  اصولی و با کنترل‌های لازم انجام بگیرد و به سمت حفظ منافع صنعت نمایشگاهی ایران و خصوصا مجریان داخلی نمایشگاهی حرکت کند، می‌تواند مثبت باشد. اما اگر به صرف اینکه شرکتی یک اسم خارجی دارد اولویت داشته باشد، نسبت به شرکت‌های داخلی‌ و شرایط را برای داخلی‌ها که در شرایط بسیار سخت اعتبار صنعت نمایشگاه ایران را حفظ کرده‌اند، سخت تر کند، مخالف هستم. بنده معتقدم شأنیت برگزارکننده ایرانی باید حفظ شود؛ شرکت‌های خارجی اگر می‌خواهند در کنار مجریان قرار بگیرند و کمک کنند به رشد نمایشگاه‌هایی که توسط آنها متولد شده‌اند و به توسعه رسیده‌اند نکته مثبتی است اما اگر قرار است در مقابل آنها بایستند و رویدادی را که مجریان در شرایط بسیار سخت به وجود آورده و چندین دوره برگزار کرده‌اند را به‌راحتی به آنها واگذار کنند، صد در صد مخالف هستم. من تمامی این مواردی که عرض کردم را زمانی که برای مشارکت با شرکت نمایشگاه فرانکفورت اقدام کردم با آنها درمیان گذاشتم‌ و عنوان کردم که ما صرفا یک مجری که تمام اوامر شما را اجرا می‌کند، نیستیم بلکه ما همکار شما خواهیم بود.   اصل قضیه این است که‌ ما اینجا کار می‌کنیم، ما این صنعت را می‌شناسیم و از شرایط مختلف با‌خبر هستیم، در نهایت برگزاری نمایشگاه باید تحت کنترل شرکت ایرانی باشد و شریک خارجی باید در کنار بخش ایرانی قرار بگیرد نه بالاتر. من به عنوان یک ایرانی و به عنوان یک کسی که در این حوزه کار و فعالیت می‌کنم، عرض می‌کنم‌ اصلا نمی‌پسندم وقتی بحث یک برگزارکننده خارجی وسط است، شأنیت برگزارکننده ایرانی زیر پا گذاشته می‌شود؛ باید توجه کرد در شرایط امروز که مجددا مورد تحریم‌های جدید قرار گرفتیم، بسیاری از شرکت‌های خارجی ایران را ترک خواهند کرد اما شرکت‌های ایرانی با جان و دل خواهند ماند و کار خواهند کرد آن‌هم در شرایطی که حضور مشارکت‌کننده‌های بین‌المللی در نمایشگاه‌ها کمتر خواهد شد.
در نمایشگاه‌های آلمان مثل فرانکفورت، نورنبرگ، مجریان خارجی حضور دارند و اقدام به برگزاری  نمایشگاه مستقل و مهمان هم می‌کنند؛ به عنوان مثال مجریان هلندی نمایشگاه «سی پی اچ آی» و  «فود اینگریدینت» را برگزار می‌کنند ولی هیچ‌وقت  نمی‌توانند جایگاهی بالاتر از نقش نمایشگاه فرانکفورت ‌داشته باشند. به نظر من، راهی که ما در این چند وقت برای حضور خارجی‌ها در ایران رفتیم، اشتباه بود.
قضیه این است عده‌ای هستند که  نه مجری‌اند و نه توانایی برگزاری رویداد را دارند اما  با برگزارکننده خارجی، مکاتبه می‌کنند‌ و نمایشگاهی را که در حال برگزاری است را معرفی می‌کنند، بعد از توافق با طرف خارجی سعی می‌کنند با لابی‌بازی و استفاده از ابزار‌های مختلف مجوز نمایشگاه را برای طرف خارجی بگیرند.
به طور کلی، مجری خارجی ممکن است رزومه پربار‌تری داشته باشد و احتمالا مشارکت بین‌المللی  را بالاتر ببرد، اما بدون همراهی برگزارکننده ایرانی، صد درصد موجب آسیب‌های متعددی خواهد شد.

- و سخن پایانی‌...
با شروع مجدد تحریم‌های بین‌المللی، صنعت نمایشگاهی ایران در بحث‌های مشارکت‌کننده و بازدید‌کننده و دیگر حوزه‌ها در نقطه اول قرار گرفت؛ وضعیتی که ممکن است شبیه سال‌های گذشته باشد. امروز بهتر می‌توانیم با این شرایط کنار بیاییم چرا که تجربه سال‌های گذشته را داریم.  شرایط امروز برای ما جدید نیست، با همدلی و تعامل بخش دولتی و بخش خصوصی می‌توانیم بر مشکلات غلبه کنیم تا تجربیات تلخ سال‌های پیش تکرار نشود.. امیدوارم که  همدلی و هم‌درکی و همفکری اتفاق بیفتد و ما شاهدش باشیم.  من خیلی به  این صنعت نمایشگاهی و پتانسیل فراوان آن ایمان دارم و اعتقاد دارم‌ صنعت نمایشگاهی یک بستر است؛ یک بستر قوی که تمام صنایع دیگر می‌توانند در این بستر رشد کنند. یک خاک حاصلخیز است. ‌حالا این به ما بستگی دارد که با این خاک حاصلخیز چه کنیم، اگر درست استفاده بکنیم، می‌توانیم هم کار مثبتی برای خود و هم برای صنایع دیگر انجام بدهیم.