به گزارش پایگاه خبری «عصر نمایشگاه»، برای اطلاع از جزئیات این تفاهم نامه و آشنایی بیشتر با فعالیت های  موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی در حوزه صنعت نمایشگاهی گفتگویی داشتیم با دکتر   مرجان فقیه نصیری رئیس موسسه مطالعات وپژوهش های بازرگانی که در ادامه می خوانید.

***
لطفا در ابتدا درباره فعالیتهای موسسه توضیحاتی ارائه بفرمایید.
موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی با چهار مأموریت انجام و نشر تحقیقات، مشاوره به سیاستگذاران و اطلاع‌رسانی به فعالین بخش در سال 1359 تأسیس شد. در سال 1390 ساختار موسسه به‌منظور هماهنگی و انطباق مأموریت‌های خود با وزارتخانه تازه تأسیس صنعت، معدن و تجارت و ایفای نقش تصمیم‌سازی و پشتوانه فکری علمی برای سیاستگذاری‌ در وزارت متبوع و از میان برداشتن خلأهای اطلاعاتی در حوزه پژوهش‌های صنعتی، اقتصادی و تجاری بازطراحی شد. در این راستا اهم وظایف به شرح زیر تدوین گردید:
- راهبری، مدیریت و اجرای طرح‌های پژوهشی، کاربردی و توسعه‌ای بخش صنعت، معدن و تجارت؛
- انجام تحقیقات در حوزه‌های تعادل و تنظیم بازار داخلی، بهبود سیستم توزیع کشور، رشد و توسعه صادرات غیرنفتی، حمایت هدفمند از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، شناسایی و تقویت مزیت‌های نسبی و رقابتی، تجارت اسلامی، لجستیک و زنجیره تأمین، اطلاع‌رسانی در مورد روش‌های تأمین مالی بنگاه‌های تولیدی صادراتگرا، انسجام‌بخشی به سیاست‌های صنعتی، فناوری و تجاری، انتقال تجربیات بنگاه‌های موفق صادراتی، شناسایی فرصت‌های ناشی از عضویت در سازمان‌ها و مجامع تجاری- اقتصادی منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین بررسی امکانات بازارهای بین‌المللی به‌منظور حضور فعال کشور در سازمان‌های مذکور بویژه سازمان جهانی تجارت (WTO) و تشکیل بازار مشترک اسلامی‌؛
- طراحی و پیشنهاد خط‌مشی‌ها، راهبردها و ارائه توصیه‌های سیاستی در توسعه بخش صنعت، معدن و تجارت؛
- ظرفیت‌سازی نیروی انسانی متخصص به‌منظور پژوهش و مدیریت در حوزه‌های صنعت، معدن و تجارت از طریق آموزش‌های تخصصی و مهارت افزایی؛
- توسعه و بهبود زیرساخت‌های علمی، آموزشی و پژوهشی در بخش صنعت، معدن و تجارت؛
- همکاری و تعامل با دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی داخل و خارج کشور؛
برگزاری همایش‌ها و سمینارهای بین‌المللی و ملی در حوزه صنعت، معدن و تجارت؛
- تشکیل اتاق‌های فکر و جلسات هم‌اندیشی به‌منظور پشتیبانی و تصمیم‌گیری مقامات ارشد وزارتخانه؛
- رصد کردن موضوعات و مسائل کشور (مرتبط با حوزه صنعت، معدن و تجارت) و ارائه تحلیل و راهبرد در خصوص آنها؛
- توسعه نشر گزارش‌های تحلیلی و آماری، کتب و شاخص‌های مرجع در بخش صنعت، معدن و تجارت؛
با توجه به مأموریت‌ها و شرح وظایف موسسه در حال حاضر قریب به 50 عضو هیئت‌علمی در قالب 9 گروه مطالعاتی مشغول انجام تحقیقات در حوزه‌های پیش گفته هستند.
یکی از رویکردهای محوری موسسه بویژه در دوره جدید مدیریتی؛ راهبری، ‌مدیریت و اجرای پژوهش‌های تقاضامحور و اثربخش در کشور است. در این راستا موسسه بر اساس نظام برنامه‌ریزی سالانه و عملیاتی خود، هرساله با نگاهی به اسناد و قوانین بالادستی، ‌اهداف و برنامه‌های راهبردی وزارت و نیازمندی‌های بخش صنعت، ‌معدن و تجارت، پس از اخذ پیشنهادات نهادهای تابعه وزارت و همچنین انجام بررسی‌های لازم، برنامه‌های پژوهشی خود را تدوین و با تصویب رئیس موسسه، برای اجرا به گروه‌های نه‌گانه ابلاغ می‌گردد.
لازم به ذکر است این فعالیت‌ها می تواند به تصمیم‌سازی و پشتیبانی از تصمیم مدیران ارشد کشور، تدوین سندهای راهبردی و نقشه راه‌ توسعه، تهیه بسته‌های سیاستی و حمایتی و پیش‌نویس لوایح و طرح‌های قانونی،‌ تحلیل و پاسخ‌گویی به مسائل روز، آینده‌پژوهی در زمینه‌های مختلف،‌ منجر شود.
در زمینه صنعت نمایشگاهی چه فعالیت‌ها و مطالعاتی را اکنون انجام داده‌اید و یا خواهید داد؟ 
در زمینه صنعت نمایشگاهی موسسه چندین طرح، مقاله و متن‌ سخنرانی برای مقام عالی وزارت تهیه کرده است. به‌عنوان مثال:
- بررسی تأثیر صنعت نمایشگاهی بر نرخ اشتغال در سال 1397
- بررسی و شناسایی عوامل موثر بر حضور شرکت‌های تولیدی و خدماتی در نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران در سال 1393
- ب‍ه‍ب‍ود س‍ی‍س‍ت‍م‌ ت‍ع‍ام‍ل‌ ب‍ا س‍ن‍دی‍ک‍اه‍ا، ص‍ن‍وف‌ و س‍ای‍ر ت‍ش‍ک‍ل‍ه‍ا ج‍ه‍ت‌ م‍ش‍ارک‍ت‌ ب‍ی‍ش‍ت‍ر در ش‍رک‍ت‌ نمایشگاه‌های‌ ب‍ی‍ن‌ال‍م‍ل‍ل‍ی‌ ج‌. ا. ای‍ران‌ در سال 1391
- ک‍اه‍ش‌ ه‍زی‍ن‍ه‌ در ش‍رک‍ت‌ نمایشگاه‌های‌ ب‍ی‍ن‌ال‍م‍ل‍ل‍ی‌ ج‌.ا. ای‍ران‌ و اج‍رای‌ ب‍رون‌س‍پ‍اری‌ اس‍ت‍رات‍ژی‍ک‌ ف‍ع‍ال‍ی‍ت‌ه‍ا در سال 1390
- بررسی اثر حضور شرکت‌های تولیدی در نمایشگاه‌های بین‌المللی بازرگانی خراسان بر موفقیت تجاری آن‌ها در سال 1385
- ب‍ررس‍ی‌ ت‍اث‍ی‍ر ب‍رگ‍زاری‌ نمایشگاه‌های‌ ب‍ی‍ن‌ال‍م‍ل‍ل‍ی‌ در ص‍ادرات‌ غ‍ی‍رن‍ف‍ت‍ی‌ در سال 1383
- بررسی عوامل مؤثر بر جذب واحدهای صنعتی در نمایشگاه‌های ایران و اثرات آن بر شاخص‌های مالی آن‌ها در سال 1389
اخیراً نیز در قالب موافقت‌نامه منعقده میان موسسه و شرکت سهامی نمایشگاه‌ها، سه پروژه به شرح ذیل در دستور کار قرارگرفته است:
- تدوین برنامه نمایشگاه‌های بین‌المللی تخصصی در توسعه بلوک‌های جدید صادراتی کشور
- تدوین الگوی جامع سنجش رضایتمندی ذینفعان و اثربخشی نمایشگاه‌ها‌ی تجاری
- بازطراحی نظام رتبه‏بندی مراکز نمایشگاهی کشور
اخیراً تفاهم‌نامه‌ای با شرکت سهامی نمایشگاه‌های ج.ا.ایران به امضاء رسیده است؟ لطفا در این مورد توضیحاتی بفرمایید.
بله اخیراً تفاهم‌نامه همکاری بین موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی و شرکت سهامی نمایشگاه‌ها باهدف توسعه ظرفیت تحقیقات کاربردی به‌منظور تبادل اطلاعات، تجربیات و توانایی‌های علمی و کارشناسی برای ارائه خدمات پژوهشی، آموزشی، انتشارات و اطلاعرسانی به امضاء رسیده است. این همکاری و ارائه خدمات شامل موارد ذیل است:
- تعریف، انجام و مدیریت طرح‌های پژوهشی موردنیاز شرکت؛
- انجام داوری و نظارت بر پروژه‌های تحقیقاتی برون‌سپاری شده توسط شرکت؛
- ارزیابی اثربخشی فعالیت‌های برون‌سپاری شده توسط شرکت؛
- به اشتراک‌گذاری بانک‌های اطلاعاتی؛
- ایجاد هسته‌های مشاوره مشترک؛
- مشارکت در تهیه گزارش‌ها و مقالات علمی موردنیاز؛
- تدوین کتب و نشریه‌های تخصصی موردنیاز شرکت؛
- برگزاری سمینارها، دوره‌های تخصصی و کارگاه‌های آموزشی کوتاه‌مدت به‌منظور - ارتقاء توان علمی کارشناسان و محققین شرکت و سایر حسب نیاز شرکت؛
- تربیت نیروی انسانی متخصص با برگزاری دوره‌های آموزشی موردنیاز شرکت؛
- ارائه خدمات چاپ و انتشارات موردنیاز شرکت؛
- مشارکت مدیران و کارشناسان شرکت در سمینارها، کارگاه‌ها و دوره‌های تخصصی آموزشی موسسه.
مدت اعتبار این تفاهم‌نامه از تاریخ امضاء به مدت پنج سال خواهد بود که با توافق طرفین قابل تمدید است.
نقش صنعت نمایشگاهی را در رشد و توسعه کشورها چگونه ارزیابی می‌کنید و ارزیابی شما در پژوهش و مطالعات انجام‌شده در صنعت نمایشگاهی ایران چیست؟
همانطوریکه مطلع هستید برگزاری نمایشگاه‌های تجاری نقش مهمی را در ارتقاء سطح تولیدات کشور و جذب فناوری روزآمد مرتبط با آنها ایفا می‌نماید. انعقاد قراردادهای مشترک همکاری‌ عموما در بستر برپایی نمایشگاه‌های تجاری منعقد می‌شود و ازاین‌رو نقطه‌ی عطفی است که لازم است شرکت‌های داخلی از فرصت بوجود آمده بهره گرفته و به بروز رسانی فناوری و ارتقاء سطح کیفی تولیدات خود بپردازند. از سوی دیگر حضور و مشارکت شرکت‌های داخلی در نمایشگاه‌های تجاری تخصصی در خارج از کشور تمهیدات و بسترهای توافقات دو و چندجانبه را فراهم ساخته و منجر به توسعه روابط میان کشورها می‌شود. از منظر صادرات صنعتی و خدمات مرتبط با آنها، نمایشگاه‌های تجاری تخصصی مناسب‌ترین فرصت‌ها را برای صادرکنندگان فراهم آورده تا از طریق بروز قابلیت‌های خود به مشتریان بالقوه، توسعه فروش و در نتیجه ارتقاء سطح فعالیت اقتصادی خود را رقم بزنند. بدین ترتیب مبادلات میان کشورها گسترش یافته و می تواند منجر به رشد و توسعه اقتصادی برای کشورها شود.
یکی دیگر از پویایی‌های برگزاری نمایشگاه‌ها به ویژه نمایشگاه‌ها داخلی ایجاد بستر توسعه گردشگری است. به طور مثال در کشور آلمان که سالانه قریب یکصد و چهل نمایشگاه بین‌المللی تجاری با حضور حدود یکصد و هفتاد هزار شرکت‌کننده برگزار می‌گردد بین نه تا ده میلیون نفر بازدیدکننده را به خود جذب می‌کند. قریب نیمی از شرکت‌کنندگان در این نمایشگاه‌ها از کشورهای مختلف جهت مشارکت در نمایشگاه‌های آلمان به این کشور عزیمت می‌نمایند که از این تعداد، 20 درصدشان از کشورهای  غیراروپایی هستند.
پرواضح است که برپایی نمایشگاه‌های تجاری در این کشور علاوه بر تأثیری که به‌عنوان نتایج مستقیم برپایی نمایشگاه‌ها در شکوفایی اقتصادی این کشور برجای می‌گذارد به نحو مؤثری به توسعه صنعت گردشگری و رونق مشاغل وابسته می‌انجامد. به‌عنوان نمونه، نتایج یکی از مطالعات انجام‌شده در موسسه نشان می‌دهد که با برگزاری یک‌میلیون مترمربع فضای نمایشگاهی، به‌طور مستقیم بیش 7/5 میلیون نفر در روز شغل ایجاد می‌گردد؛ به‌عبارت‌دیگر اشتغال‌زایی مستقیم برگزاری هر مترمربع فضای نمایشگاه حدود 7/5 نفر – روز است. درمجموع برگزاری نمایشگاه‌ها و توسعه حضور فعالان اقتصادی در آن با توجه به کانال‌های اثرگذاری که در بالا بدان‌ پرداخته شد می تواند به رشد و رونق تولیدات داخلی منجر شود.
در پایان اگر مطلبی در سؤالات مطرح نشده و تمایل دارید با خوانندگان ماهنامه نمایشگاه به اشتراک گذاشته شود را بیان فرمایید.
در اینجا لازم است به دو نکته دیگر اشاره‌کنیم. یکی توجه جدی به حضور شرکت‌های فعال در بلوکه‌ای جدید صادراتی در نمایشگاه‌های تخصصی خارج از کشور است. دیگری بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در فعالیت‌های نمایشگاهی است.
همان طوریکه در بالا گفته شد نمایشگاه‌ها محل تلاقی نمایش پتانسیل‌های صادراتی یک کشور و درک نیازهای مشتریان خارجی توسط تولیدکنندگان است. به نظر می‌رسد بخش از فعالیت‌های نمایشگاهی باید به شناساندن بلوک‌های جدید صادراتی (که از طریق تعمیق بخشی به تولیدات داخلی جهت متنوع سازی صادرات، حاصل شده است) از طریق بهره‌گیری از حضور در نمایشگاه‌ها تخصصی خارج از کشور حاصل شود. این رویکرد کمتر موردتوجه مسئولان مرتبط بوده است زیرا این بلوک‌ها سهم پایینی در تولید و صادرات دارند درحالی‌که کشور در مواد اولیه آنها از مزیت نسبی برخوردار است. این رویکرد جدید هم باید گروه کالاهای جدید و هم بازارهای هدف مرتبط با آنها را مدنظر قرار دهد.
امروزه توسعه فناوری‌های نوین، خصوصاً فناوری‌های مبتنی بر اینترنت اشیاء، هوشمندسازی شیوه‌های ارائه کالا و خدمات در دستور کار شرکت‌های نمایشگاهی در سراسر جهان قرارگرفته است تا از این طریق بتوانند هم محیطی مناسب‌تر را برای بازدیدکنندگان خود فراهم آورده و خدمات بهتری در اختیار آنان قرار دهند و هم محصولات و خدمات قابل‌ارائه در نمایشگاه را با جزئیات و کیفیت بهتری به مشتریان بالقوه بشناسانند. ازاین‌رو است که توجه به ارتقاء ‌سطح و توسعه فناوری در فعالیت‌های شرکت سهامی نمایشگاه‌های ایران، می تواند به‌عنوان عنصری حیاتی تلقی شود.