عصر نمایشگاه- تاریخچه ای از چاپ و انتشارات صنعت نمایشگاهی به قلم داود آدینه دانشجوی دکترای تخصصی آلودگیهای محیط زیست و رئیس نمایندگی تخصصی آموزش صنعت نمایشگاهی و خدمات و ابسته.
به گزارش پایگاه خبری عصر نمایشگاه، تاریخچه ای از چاپ و انتشارات صنعت نمایشگاهی با موضوع کتاب های صنعت نمایشگاهی به قلم داود آدینه دانشجوی دکترای تخصصی آلودگیهای محیط زیست و رئیس نمایندگی تخصصی آموزش صنعت نمایشگاهی و خدمات و ابسته مرکز آموزش بازرگانی در شماره 33 نشریه نمایشگاه منتشر شد که در ادامه می خوانیم.
در روز رونمایی از کتاب مدیریت برگزاری رویدادها (همایش ها،نمایشگاهها و جشنواره ها) نوشته برادر عزیزم آقای آیت صفائی که در نمایندگی آموزش صنعت نمایشگاهی و خدمات وابسته در محضر تعداد کثیری از پیش کسوتان و مدیران و دست اندرکاران صنعت نمایشگاهی صورت گرفت با گزارش تاریخچه ای از چاپ و انتشارات صنعت نمایشگاهی یاد آور شدم که از این تاریخ به بعد یکی از ارکان صنعت نمایشگاهی که عبارت از منابع علمی،پژوهشی و اموزشی این صنعت است می تواند در بخش چاپ و انتشارات تصویر معتبری از این صنعت را ارائه نماید. حال که فرصتی به دست آمده است تا در مورد تاریخچه چاپ و انتشارات صنعت نمایشگاهی به صورت عام و کتاب های صنعت نمایشگاهی به صورت خاص مطلب بنویسم لازم میدانم ابتدا تاریخچه ای از کتاب در گذشته و نگاهی هم به آینده و سپس در مورد چاپ و انتشارات نیز مطالبی را به اطلاع برسانم تا شاید اهمیت موضوع بیشتر دیده شود. برای همین منظور تعریفی از کتاب ،چاپ و موضوعات وابسته را به صورت مختصر به شرح زیر می آورم.
عموما کتاب رامجموعهای از صفحات نوشتهشده، مصور، چاپشده یا صفحات خالی (صفحه سفید و نانوشته)؛ ساختهشده از جوهر، کاغذ (ورق)، پوست حیوانات یا مواد دیگر (چسب، نخ و سایر موارد مرتبط) می نامند که معمولاً از یک طرف یا یک سمت به یکدیگر محکم شده یا متصل میگردند. هر برگه در کتاب، ورق و هر سمت یا روی هر ورق، صفحه نامیده میشود.به مجلّد کردن کتاب به اصطلاح صحافی گفته میشود. کتاب در اندازههای گوناگون وجود دارد. در ایران قطع رحلی، وزیری و جیبی از مشهورترین قطعهای کتاب است.
البته تاکنون تعریف مشخص و کاملی که بتواند مفهوم تمام انواع گوناگون کتاب را دربرگیرد، ارائه نشدهاست اما یکی از تعاریف معتبری که برای کتاب مطرح شده است از سوی سازمان یونسکو می باشد که :کتاب نوعی اثر چاپی صحافیشدهاست که بیشتر از 49 صفحه داشته باشد و مانند نشریات، تحت یک عنوان ثابت، بهصورت دورهای منتشر نشود. البته ظاهرا واژه کتاب از زبان عربی وارد فارسی شدهاست. بر اساس اسناد موجودکتاب قدمتی پنج هزارساله دارد. کتابهای نخستین به شکل لوحهای گلی بودند. اما با گذشت زمان، با توجه به دسترسی بشر به امکانات جدید و تغییر نیاز بشر به ارتباطات و اطلاعات، شکل کتابها تکامل یافت. استفاده از کاغذ پاپیروس برای نوشتن از حدود 2000 سال قبل از میلاد در مصر رایج شد و تا قرن ششم میلادی نیز ادامه یافت.. قدیمیترین کتابی که بهصورت تومار پیدا شدهاست، پاپیروس پریس نام دارد که مشتمل بر گفتههای اخلاقی است. داستان سینوحه نیز یکی از معروفترین کتابهایی است که بر روی پاپیروس نگاشته شدهاست. پاپیروس اگرچه سبک و کمحجم بود، اما برخلاف لوحهای گلی، شدیداً آسیبپذیر بود و بههمین دلیل تاکنون هیچ مجموعه مهمی مربوط به مصر باستان، از زیر خاک بیرون نیامدهاست.
تاریخچه صنعت چاپ در جهان
قبل از اختراع چاپ، کتاب¬ها را با دست تکثیر می¬کردند . در آتن، اسکندریه و روم، عده¬ای از نسّاخان، شاهکارهای ادبی را استنساخ می¬کردند و این کار در سراسر قرون وسطی ادامه داشت. کتاب به اندازه¬ای گرانبها بود که تعداد کمی از مردم توانایی تهیه آن را داشتند. در نتیجه، در عصر کاوش و پیشرفت، امکان خواندن و پژوهش محدود بود. اختراع فن چاپ درحقیقت به قرن ها پیش از گوتنبرگ، که نامش به عنوان مخترع چاپ در تاریخ به ثبت رسیده است، برمی¬گردد و آسوریان چند هزار سال قبل از میلاد بر خشت¬هایی از گل رس مهر میزدند. استعمال حروف قابل انتقال نیز میان سالهای 1051 و 1058 در چین آغاز شد. مخترع این حروف فردی به نام پیشنگ بود و حروف هم از گلرس ساخته میشد. حروف دستی و حروف قلعی که پس از آنها به کارآمد، هیچ یک رواجی نیافت، بر عکس حروف چوبی متداول شد. تا اینکه در سال 1440، گوتنبرگ ظاهرا بدون اطلاع از کار چینی¬ها، حروف قابل انتقال را اختراع کرد و برای هر یک از حروف الفبا یک حرف جداگانه به کار برد. حروف متحرک را چینیها اختراع کردند، ولی گوتنبرگ که حرفه¬اش زرگری بود، آلیاژ مناسب برای ریخته¬گری حروف را از سرب و آنتی موآن به دست آورد و سپس نسبت هر یک از این دو فلز را به گونه¬ای انتخاب کرد که حروف بیش از حد سخت و نرم نباشند. سرانجام برای مرکب چاپ هم فرمول مناسبی پیدا کرد و خلاصه با رفع موانع و حل مشکلات عمل چاپ را میسر و اجرایی کرد .
تقریبا 20 سال پس از نخستین تلاش¬های گوتنبرگ در امر چاپ، این صنعت با استفاده از سطوح برجسته در ونیز، فلورانس، پاریس و لیون در حدی مختصر و محدود رواج یافت. اما دستگاه چاپ گوتنبرگ، به علت هزینه¬های بسیار زیاد فقط برای ثروتمندان قابل دسترسی بود و به همین دلیل تا مدت¬های طولانی استقبال چندانی از آن نشد. 300 سال پس از اختراع دستگاه چاپ گوتنبرگ، نمایشنامه نویسی آلمانی به نام آلوئیس زنه فلدر، چاپ سنگی یا لیتو گرافی را در سال 1796 میلادی اختراع کرد. هر سنگی که متن یا تصویر با این روش روی آن نقش می¬بست، برای چاپ حدود 750 نسخه عملکرد مطلوب داشت و پس از آن نقش روی سنگ قابل چاپ نبود . برای اینکه بتوانم تاریخچه ای هم در باره چاپ در ایران داشته باشیم به اسنادی که در دسترس بود مراجعه کردم متوجه شدم که اگر چه درباره شروع چاپ سنگی در ایران روایات متعددی وجود دارد، به نظر می¬رسد چاپ سنگی را برای نخستین بار میرزا صالح شیرازی در تبریز راه اندازی کرد. میرزا صالح که از سوی دولت ایران برای فراگیری هنرهای جدید به اروپا رفته بود، در بازگشت یک دستگاه چاپ سنگی با خود به تبریز آورد که آن را در سال 1250 قمری راه انداخت.
تأسیس مدرسه دارالفنون بر وضع و سیر چاپ در ایران تأثیر گذار در نیاز به انتشار کتابهای درسی، سبب شد که در این مدرسه کارگاهی مختص چاپ آثار استادان دارالفنون، منابع درسی محصلان و نیز پارهای کتابهای دیگر تأسیس شود.چاپخانه مجلس شورای ملی، مدت کوتاهی پس از تشکیل مجلس اول، به منظور چاپ و نشر روزنامه و نیز مطالب اختصاصی خودِ مجلس، به سرعت تأسیس شد و در مدت کوتاهی به بزرگترین چاپخانه کشور تبدیل گردید.تأسیس دانشگاه تهران و نهادهای جدید آموزشی در این عصر، همراه با دولت و ارتشِ رو به گسترش، نیاز به چاپ برخی مطالب را در مقیاسی وسیعتر فراهم آورد. تأسیس چندین چاپخانه دولتی و وابسته به دولت، مانند چاپخانه ارتش، چاپخانه بانک ملی ایران، چاپخانه دخانیات ایران، چاپخانه راهآهن و مانند اینها، حاصل نیاز دولت به تأمین احتیاجات خود در زمینه چاپ به طور مستقل بود.در دهه 1340 چاپ وارد مرحله تازهای شد و انتشار کتابهای درسی در هیئتی جدید، کتابهای ارزان قیمت جیبی و شماری نشریه و گسترش آموزشهای چاپ بر رونق آن افزود.. تا حدود نیمه دهه 1340، آموزش چاپ در ایران به شیوه استادی ـ شاگردی و از طریق چاپخانهها انتقال مییافت. در 1344، رشته چاپ در هنرستان فنی تا مقطع دیپلم فنی دایر شد. از 1345 به بعد، هر سال چند تن برای فراگرفتن فنون جدید چاپ به اتریش اعزام میشدند.سالهای منتهی به انقلاب اسلامی ایران در دهه 1350 نیز برای چاپ کشور از سالهای پر تعارض به شمار میآید. افزایش چشمگیر درآمد کشور و طرحهای گسترده توسعه، که گسترش چاپ را هم اقتضا میکرد، با سیاست نظارتِ بسیار شدید بر چاپ کتاب و مطبوعات همراه شد .
چاپ در ایران از 1357 به این سو به طور کلی بر اثر چند عامل رو به رشد نهاده است: افزایش عناوین کتاب و نشریه؛ برداشته شدن ممیزی، جز در دورههایی کوتاه؛ گسترش آموزش چاپ؛ انتشار نشریههای تخصصی در این زمینه؛ گسترش و تقویت صنف چاپ و صنفهای وابسته؛ ورود تجهیزات و فنون جدید چاپ، به ویژه استفاده از رایانه و دستگاهها و شبکهها و نظامهای رایانهای که انقلابی در اطلاعات و ارتباطات در سطح جهانی به بار آورده است؛ توسعه دانشگاهها و آموزش عالی؛ افزایش جمعیت و رشد سریع نسل جدید لازمالتعلیم و نیاز به چاپ منابع جدید؛ گسترش نهضت سوادآموزی و نظایر اینها در سال 1371 روش چاپ رنگی در مطبوعات به کار گرفته شد.
با توجه به اینکه کتابهای مرتبط با صنعت نمایشگاهی در مقایسه با سایر کتابهای علمی،پژوهشی و آموزشی بسیار اندک است لازم میدانم برای عزیزانی که قصد نگارش مطلب پیرامون صنعت نمایشگاهی را دارند توضیح دهم که قبل از هرگونه انتشار کتاب به مواردی که به شرح زیر یاد آوری می نمایم توجه دقیق و لازم را داشته باشند که دراینده کتابهای مرتبط با این صنعت متناسب با این الگوهای استناندارد تهیه و انتشار یابد .
تهیه اطلاعات کتابشناختی لازم برای شناسایی و بازیابی یک کتاب بر مبنای ضوابط و استانداردهای بینالمللی قبل از انتشار را فهرست نویسی پیش از انتشار میگویند.
تعریف اصطلاحات مرتبط اطلاعات کتابشناختی:جزئیات مربوط به یک اثر چون نویسنده، عنوان، ناشر، محل نشر، ویرایش، فروست، تعداد جلدها، پیوستها، بها، مترجم، تصویرپرداز و موارد مشابه را اطلاعات کتابشناختی میگویند.
بازیابی:فرآیند جستجو و دستیابی به مرتبطترین منبع مورد تقاضا، بازیابی نام دارد.
کتاب:هر اثر چاپی که به منظور ارائه به عموم انتشار یافته و بیش از 25 صفحه داشته باشد، کتاب محسوب میشود. نشریات و ادواریها کتاب به حساب نمیآیند.
تاریخچه فهرستنویسی پیش از انتشار در جهان:
این طرح به شکل غیررسمی در سال 1870 در آمریکا پیشنهاد شد و برای اولین مرتبه به طور رسمی توسط کتابخانه کنگره آمریکا در سال 1901 آغاز شد. در سال 1971 برای دومین مرتبه با روشی که برخاسته از طرح فهرستنویسی از مأخذ بود در کتابخانه کنگره آمریکا پی گرفته شد. پس از حدود 3 سال 65 درصد از کتابخانههای آمریکا دارای فهرستبرگه پیش از انتشار شدند. در انگلستان پیشنهاد این طرح به سال 1876 باز میگردد، اما اجرای رسمی آن به سال 1977 میرسد. در سال 1981 اعلام شد که 90 درصد از کتابخانههای انگلستان از این طرح استفاده میکنند. در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان از این طرح استقبال کردهاند.
تاریخچه فهرستنویسی پیش از انتشار در ایران:
شکل ابتدایی و مختصر این طرح را در کتابهای چاپ سال 1346 به بعد دانشگاه تهران و 1349 به بعد خانقاه نعمتاللهی میتوان دید. در سال 1371 کتابخانه ملی ایران این طرح را به طور آزمایشی با برخی از ناشران به اجرا گذاشت و پس از موفقیت نسبی پیشنهاد قانونی شدن آن، طی طرحی در اسفند 1374 از سوی کتابخانه ملی به هیئت دولت ارائه شد که تصویبنامه آن در تاریخ 8/12/1375 به کتابخانه ملی ابلاغ شد و مسئولیت اجرایی طرح بر عهده کتابخانه ملی نهاده شد. در مهر 1377 کتابخانه ملی با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجرای طرح را به طور رسمی آغاز کرد. اکنون با همراهی و مساعدت ناشران عزیز بیش از 90% از کتابهای منتشر شده در سطح کشور همراه با این اطلاعات منتشر میشوند. تخمین زده میشود که فقط سالانه بیش از یک میلیارد تومان صرفهجویی حاصل اجرای این طرح است.
فواید فیپا: یکدستی و هماهنگی فهرستنویسی/تسهیل امر فهرستنویسی/جلوگیری از انجام کار تکرار/افزایش سرعت بازیابی منابع در کتابخانهها/اطمینان از صحت و درستی کار/صرفه جویی در بودجه/تسریع امر اشاعه اطلاعات/تسهیل در ایجاد شبکههای اطلاعاتی/افزایش سرعت گردش اطلاعات
برای روشن شدن موضوع مورد بحث به ماده 1 آئین نامه اجرایی فهرستنویسی پیش از انتشار نیز اشاره ای می کنم که عزیزان در این مورد با موارد قانونی نیز آشنا شوند.
پیرو تصویبنامه شماره 126675/ت 16435 هـ مورخ 8/12/1375 هیئت محترم وزیران اشاره می کنم که در آن کلیه ناشران دولتی و غیردولتی را موظف به فهرستنویسی پیش از انتشار کتابهای منتشره کرده است و با توجه به بند 4 این تصویبنامه که مسئولیت تایید نهایی فهرستهای تهیه شده و همچنین تعیین ضوابط اجرایی آنرا به عهده کتابخانه ملی محول کرده است آئیننامه اجرایی فهرستنویسی پیش از انتشار به شرح ذیل ابلاغ میشود:
ماده (1) تعاریف
کتاب = هر اثر چاپی غیرادواری که به منظور ارائه به عموم انتشار یافته و بیش از 25 صفحه داشته باشد.
فهرستنویسی پیش از انتشار (فیپا) = فهرستنویسی پیش از انتشار عبارتست از تهیه اطلاعات کتابشناختی لازم برای شناسائی و بازیابی یک کتاب بر مبنای ضوابط و استانداردهای بینالمللی قبل از انتشار. اثر فهرستنویسی پیش از انتشار حاصل همکاری تنگاتنگ ناشران با سازمانی است که تهیه کتابشناسی ملی را بر عهده دارد.
صفحه عنوان = در کتابهای فارسی، اولین دست چپ کتاب که عنوان کامل، عنوان فرعی، نام نویسنده بطور کامل به انضمام درجه و مقام علمی او، ویرایش، نام ناشر، و تاریخ نشر روی آن قرار میگیرد.
صفحه حقوق = پشت صفحه عنوان علاوه بر مطالب مربوط به صفحه عنوان شامل مشخصات ویرایشهای دیگر نام چاپخانه و نشانی، نام لیتوگراف و صحاف و جزئیات مربوط به کاغذ، حروفچینی، توزیع، تیراژ، قیمت، شماره استاندارد بینالمللی کتاب (شابک)، و اطلاعات مربوط به حق مؤلف (در کشورهایی که اجرا میشود) و در مورد کتابهای ترجمه شده اطلاعات مربوط به اثر اصلی نیز چاپ میشود.
فهرست برگه = طبق تعاریف بینالمللی برگهای است در قطع 5/7 * 5/12 حاوی اطلاعات مستند کتابشناختی برای نگهداری در برگهدان عمومی کتابخانه که کاربران با مراجعه به آن اثر مورد نظر خود را بازیابی میکنند. از نظر این آئیننامه برگهای است که با اطلاعات مستند کتابشناختی برای چاپ در پشت صفحه عنوان به ناشر تحویل میشود.
شماره تایید کتابخانه ملی = شمارهای است که در گوشه پایین سمت چپ فهرستبرگه قرار دارد، شامل یک حرف و دو بخش عددی است. به عنوان مثال 652 - 67م که م = کتابخانه ملی، 67 = سال 1367 و 652 = ششصد و پنجاه و دومین کتابی که در سال 67 در کتابخانه ملی فهرست و به ثبت رسیده است.
مراکز فهرستنویسی پیش از انتشار (فیپا) = کتابخانهها، مراکز اطلاعرسانی، شرکتهای خدمات کتابداری و اطلاعرسانی، افراد متخصص و غیره که صلاحیت آنها برای ارائه خدمات فهرستنویسی پیش از انتشار به تایید کتابخانه ملی رسیده است، در حکم نماینده کتابخانه ملی در سراسر کشور عمل میکنند و ناشران متقاضی میتوانند از خدمات آنان بهرهمند شوند.
با توجه به توضیحات فوق واهمیت چاپ و انتشارات لازم است تاریخچه مختصری نیز از صنعت نمایشگاهی در ایزان بیاورم تا این زنجیره پژوهش تکمیل تر شود .
در ایران و در گذشتهای بسیار دور، همانند دیگر کشورهای دنیا، برپایی بازارهای مکاره بر سر راه مسیرهای تردد کاروانهای تجاری و تشکیل بازارچه های محلی جهت تبادل کالا و خدمات متداول بوده است ولی هیچ کدام از آنها شکل نمایشگاههای امروزی را نداشته اند.
اولین اقدام نمایشگاهی صورت گرفته توسط ایرانیان، حضور تعدادی از بازرگانان در سال 1230 هجری قمری (1851 میلادی) در زمان میرزا تقی خان امیر کبیر در نمایشگاه کریستال پالاس لندن بوده است )و از اولین اقدام تخصصی برپایی نمایشگاه بین المللی در کشور می توان به نمایشگاهی از تولیدات صنعتی کشور ایتالیا در سال1337 در تهران اشاره نمود.
پس از آن وزارت امور اقتصاد و دارایی در سال 1347 به منظور برپایی نمایشگاههای صنعتی، شرکت سهامی نمایشگاههای بین المللی ایران را در محل فعلی خود تاسیس نمود و از سال 1352 به بعد همه ساله در فصول شهریور و مهر ماه اقدام به برپایی نمایشگاههای بین المللی بازرگانی تهران نمود. شرکت سهامی نمایشگاههای بین المللی ایران از سال 1353 از وزارت امور اقتصاد و دارایی جدا و به وزارت بازرگانی ملحق گردید بعدها و با توجه به تغییر شیوه های برگزاری نمایشگاهها، نمایشگاه بین المللی بازرگانی تهران پس از برگزاری بیست و ششمین دوره خود در سال 1379 جای خود را به نمایشگاههای تخصصی داد و از آن سال تا به امروز نمایشگاههای تخصصی متعددی با عناوین خاص خود در حال برگزاری هستند.
از سال تاسیس و فعالیت سایت نمایشگاهی در ایران موضوع انتشارات نیز بدوا در بخش های عمومی و سپس در روابط عمومی و امور بین الملل فعال بوده است .متاسفانه به دلائل فرهنگی بخش عظیمی از این اطلاعات و آمار و گزارش عملکرد ها یا وجود ندارند و یا به صورت ناقص وجود دارند.تا جایی که این امکان وجود داشت در بدو امر کلیه نشریات به صورت ویژه نامه های نمایشگاهی و بولتن های خبری نمایشگاهی،گزارش های مکتوب مجلد ، هفته نامه و ماهنامه های مربوط به نمایشگاهها و مرکز توسعه صادرات و یا اتاقهای بازرگانی و همچنین فعالیت های بخش خصوصی در این ارتباط جمع آوری شد و مقررشد که گزارش مفصلی از این موضوعات تهیه و اطلاع رسانی شود. امیدوارم نتیجه این بررسی ها به صورت کتابچه در اختیار علاقمندان قرار گیرد .در این بخش صرفا به معرفی کتابهای صنعت نمایشگاهی اکتفا می کنم و در مقاله های بعدی در مورد نشریات نمایشگاهی و تاریخچه و تاثیرات آن خواهم نوشت .اما در مورد کتابهایی که در مورد صنعت نمایشگاهی به قلم اساتید محترم و گرامی چه به صورت تالیف و چه به صورت گردآوری و یا ترجمه بوده در حد بضاعت در این نوشته خواهیم آورد .
1) نمایشگاه های بین المللی و تاثیر آن، نویسنده ، مهدی دیانی مهر ماه 1372
2) نمایشگاهها و چگونگی برپایی و شرکت در آنها، نویسنده ،محمد علمی سال انتشار 1374
3) مبانی امور نمایشگاهی، نویسنده ، محمد علمی ،سال انتشار 1395
4) نقش نمایشگاه ها در توسعه صادرات و تحولات صنعت نمایشگاهی در جهان، نویسنده ، محمد علمی ، سال انتشار 1394
5) رهنمودهایی برای موفقیت در نمایشگاه ها ،نویسنده ،محمد علمی، سال انتشار 1388
6) رهنمودهایی برای موفقیت در برندسازی ،نویسنده ،محمد علمی ،سال انتشار 1396
7) نقش نمایشگاهها در توسعه صادرات و تحولات صنعت نمایشگاهی در جهان ،نویسنده، محمد علمی سال انتشار 1394
8) بازاریابی و ارتباطات در نمایشگاهها نویسنده ، محمد علمی ،سال انتشار 1396
9) کاربرد جهانی نمایشگاه ها (راهکارهای طلایی برای مشارکت موفقیت آمیزدر نمایشگاه های بین المللی) نویسنده ، شاهرخ مدرس ،سال انتشار 1386
10) در تکاپوی دیدگاههای مدرن نمایشگاهی، نویسنده ،شاهرخ مدرس ،سال انتشار 1391
11) طراحی و غرفه آرایی نمایشگاهها، نویسنده ، سید حسین میرظفرجویان، سال انتشار 1394
12) اصول سرپرستی و مدیریت (با نگرش به مدیریت غرفه و سالن نمایشگاهی) نویسنده ، سید حسین میر ظفرجویان ،سال انتشار 1392
13) نمایشگاه های جهانی (اکســــــپو ) نویسندگان ، سید حسین میر ظفرجویان و سید علی اعتدالی، سال انتشار 1394
14) نمایشگاه و مدیریت نمایشگاهی، نویسندگان ،سید حسین میرظفرجویان ،سیدعلی اعتدالی و آریا مجیدی سال انتشار 1390
15) اصول و فنون برگزاری نمایشگاه ها، نویسنده ، سید حسین میر ظفر جویان ،سال انتشار 1394
16) نمایشگاه و فرآیند اجرایی برگزاری آن ،نویسنده،سید حسین میر ظفرجویان، سال انتشار 1392
17) اکسپو( نمایشگاه جهانی) نویسنده سید حسین میر ظفرجویان سال انتشار 1391
18) اثرشناسی نیم قرن تسهیل گری صنعت نمایشگاهی، نویسنده ،محمد سعادتی پور، سال انتشار 1395
19) پدیدار شناسی نمایشگاه های جهانی (اکسپو )نویسنده ، محمد سعادتی پور، سال انتشار 1394
20) تبلیغات در صنعت نمایشگاهی ، نویسنده ،محمد سعادتی پور، سال انتشار1389
21) مرجع نمایشگاهی جلد اول ( راه کارهای مشارکت) نویسنده علی معین جهرمی سال انتشار 1387
22) مقدمه ای بر صنعت نمایشگاهی ، نویسنده سید محمد رضا علوی ، سال انتشار1383
23) نمایشگاههای تجاری (اصول و شیوه های مدیریت )نویسنده ،دکتر محمد بلوریان تهرانی ،سال انتشار 1392
24) مدیریت نمایشگاه ،نویسندگان مهدی باقریان و هادی کمرئی، چاپ اول تابستان 1390
25) طراحی ، برنامه ریزی و مدیریت نمایشگاههای بین المللی، نویسندگان عباس قلی زاده و سعید نیکنام ،سال انتشار 1392
26) اطلس اکسپوهای جهانی ، نویسندگان، عباس قلی زاده و سعید نیک نام سال انتشار 1392
27) مدیریت موفق رویداد ، مترجم،شیرین شریفیان سال انتشار1388
28) راهنمای شرکت در نمایشگاههای بین المللی نویسنده پروانه طهماسبی سال انتشار 1386
29) واژه نامه نمایشگاهی نویسنده شیرین شریفیان سال انتشار 1385
30) مدیریت اجرایی رویداد ها نویسنده : ژولیا تام- فیلیپانورتون- ج.نوان رایت مترجم : شیرین شریفیان- سید محمد سیدی سال انتشار : 1389
31) مدیریت برگزاری رویدادها (همایش ها،نمایشگاهها و جشنواره ها) نویسنده آیت صفایی سال انتشار 1396
.نکته حائز اهمیت:یاد آوری می نماید که مطالب این مقاله از منابع مختلف گردآوری شده است و در بخش هایی که نگارنده اظهار نظر نموده صرفا به جهت ایجاد پیوند بین یافته ها و سایر مقالات و عناوینی است که ضرورت بیان مطلب را داشته است.در صورتیکه علاقمندان نیاز به اصل مقالات و یا سایر تحقیقات صورت گرفته باشند می توانند به نمایندگی تخصصی صنعت نمایشگاهی و خدمات و ابسته در تهران مراجعه فرمایند.
دانلود با کیفیت